શુક્રવાર, 27 ઑગસ્ટ, 2021




પ્રિય પુત્ર કંજ,
જન્મદિવસની અઢળક
શુભેચ્છાઓ
! આજે જ્યારે તું 14માં વર્ષમાં પ્રવેશી રહ્યો છો ત્યારે હું ચોક્ક્સ કહીશ કે છેલ્લા એક વર્ષમાં તારામાં ચોક્ક્સ પ્રકારના ઇન્ટરેસ્ટને વિકસતો જોયો છે. તારી ગમતી બાજુ તરફ તું ઢળતો થયો છો અને એના પર વિચારતો પણ થયો છો. તારામાં એક કિલર ઇન્સટીંગ્સને ઉગતું પણ મેં માણ્યું છે. તારી ટેલેન્ટનો પરચો તો તું ક્યારેક આપી દેતો હોય છે. પણ સેન્સ ઓફ હ્યુમરનો તો તું બાદશાહ છો. તારી જાતને સતત આવી જ રીતે ક્યાંકને ક્યાંક ઇનવોલ્વ રાખજે ! અને તારી પોતિકી કહી શકાય એવી Absolute uniqueness ને કોઇપણ ભોગે છોડતો નહી એમાંથી જ ક્યાંક કંઇક સર્જનનો રસ્તો નિકળશે. આ જ રીતે જાતને સતત નર્ચર કરતા રહેવાનું એ જ જીવન છે અને એ જ જાગૃકતા છે. મારા teenager બચ્ચા અત્યાર સુધી તું ખુબ જ સરસ રીતે ખીલ્યો છો બસ, આમ જ ખીલતા રહેવાનું અને મહેકતા રહેવાનું ! બાકી તને ખબર જ છે ને કે બ્રહ્માના હજાર નામમાં એક નામ કંજ છે. બ્રહ્મા એટલે સર્જનના દેવ, તો આપણે પણ કંઇક નવું સર્જન કરવાનું અને આ દુનિયાના અનેક રહસ્યો જે ચત્તા થવાના બાકી છે એને પામવા માટે મથ્યા કરવાનું ! ક્યાંક કોઇક યુરેકા મોમેન્ટ આવે ત્યાં સુધી મંડ્યા રહેવાનું !
The Nile, The Silk road, Deep Time History, The Story of Wales , Hot roads, The Nazi secret weapons, The story of Electricity, Faster, Magic numbers કે Out of Cradle જેવી સાયન્સ, ઐતિહાસિક કે મેથ્સ સાથે સંકળાયેલ ડૉક્યુમેન્ટરીઝ જોયા બાદ તે પુછેલા અનેક પ્રશ્નો કે કરેલી ચર્ચાએ મને જે આનંદ અપ્યો છે એ કાયમ શબ્દાતીત રહ્યો છે. તારા આ ક્યુરીયસ માઇન્ડને કાયમ આવું જ ક્યુરીયસ રાખજે. ક્યાંક કંઇક નવું જાણી લેવાનું અને પ્રશ્નો પુછી લેવાની તારામાં જે અધીરાઇ છે એને કાયમ જાળવી રાખજે ! એ જ તને હંમેશા અપડેટ રાખશે !
આજે તું 14 વર્ષના પડાવ પર છો ત્યારે આ ઉંમરે કેટલાક નવલોહિયાઓએ જે કમાલ કરી હતી એની થોડી વાતો કરું. એમાંથી પ્રેરણા લેજે અને તારા સપના તું તારી પાંખ ફેલાવીને પુરા કરજે !
કારમાં બાળક ભૂલથી રહી જાય અને પેરેન્ટસ નીકળી પડે એ વાત ફોરેઇનમાં ક્યારેક સામન્ય બની જતી હોય છે. આ ભૂલ ક્યાંક અજાણતા થઇ જતી હોય છે અને એમાં ક્યારેક એ બાળક પોતાનો જીવ પણ ખોઇ દેતું હોય છે. Alissa Chavez ને આ વાત હચમચાવી મુકતી અને એ ત્રુટીને દુર કરવા Hot Seat નામનો વિચાર કર્યો અને એને અમલમાં મુક્યો – એક નાનું ઓશિકું સેન્સર સાથે બાનવી નાખ્યું જેને પેરેન્ટસના સ્માર્ટફોન સાથે કનેક્ટ કરી દીધું અને જો પેરેન્ટસ 20 ફૂટ કરતાં વધારે દૂર જાય તો અલાર્મ વાગે અને બેબી કારમાં છે એ વાત યાદ અપાવે ! 2014 માં 14 વર્ષની ઉંમરે Alissa Chavez એ આ કમાલ કરી. તો Sarah Buckel નામની સ્કૂલમાં ભણતી એક 14 વર્ષની છોકરીએ 2006 માં સ્કૂલના પોતાના લોકરને ડેકોરેટ કરવા ઘરમાં જ બેસીને Magnetic Locker Wallpaper બનાવી નાખ્યું. જ્યારે એણે આ વિચાર એના પપ્પાને કહ્યો ત્યારે જે બે ત્રણ વસ્તુ ખૂટતી હતી એ અરેન્જ કરી આપી અને આ દુનિયામાં એક નવી જ પ્રોડક્ટ લોન્ચ થઇ ! જે એક અદભુત આવિસ્કાર ગણી શકાય. અને માત્ર એક વર્ષમાં Sarah Buckel એ એમાંથી 1 મિલિયન ડોલરનો ધંધો પણ કરી લીધો.
ટેલિવિઝનનો જનક Philo Farnsworth ગણાય છે 14 વર્ષની ઉંમરે એ પોતાના ખેતરમાં બટેટાની ખેતી કરી રહ્યો હતો ત્યારે ચાસમાં ઉગેલા ઘાંસને જોઇને એક વિચાર આવી ગયો અને એને capturing light in a bottle નામ આપી દીધું અને પાછળથી ટેલિવિઝનની શોધ થઇ એમાં એ યુરેકા મોમેન્ટ ખૂબ જ મહત્વની સાબિત થઇ હતી.
ભારતની Remya Jose જ્યારે 14 વર્ષની હતી ત્યારે એની મમા બીમાર પડી અને કપડા ધોવાનું એને કહેવામાં આવ્યું. નદી કિનારે જઇને કપડા ધોવા અને સમય બગાડવો એ આ છોકરીને મંજૂર ન હતું. એણે ભંગારવાળી સાયકલના પાર્ટસ ભેગા કર્યા અને પેડલ લગાવીને મશીન ચાલે અને કપડા ધોવાઇ જાય અને એ પણ ઇલેક્ટ્રીસીટી વગર એવું મશીન બનાવી લીધું. 14 વર્ષની Remya Jose એ સાબિત કરી બતાવ્યું કે Necessity is the mother of Invention.
11 વર્ષની ઉંમરે બેટ પકડનાર સચીન ટેન્ડુલકરે 14 વર્ષની ઉમરે સ્કૂલ મેચમાં 329 રન ફાટકારીને રેકોર્ડ બનાવી દીધો હતો. તો આજે તારી ભણવાની લિંક જીમેઇલ પર તરત જ તારા એકાઉન્ટમાં આવી જાય છે. એ ઇમેઇલની શોધ 70ના દશકમાં Shiva Ayyadurai એ 14 વર્ષની ઉંમરે કરી હતી. ભલે આ વાતમાં ક્યાંક એક કોન્ટ્રોવર્સી આકાર પામેલી છે પણ 14 વર્ષનો એ છોકરો કંઇક કમાલ કરી ગયો એ સ્વિકારવું રહ્યું.
અને છેલ્લે હજુ એક વાત કે માઇકલ ફેરેડે 14 વર્ષની ઉંમરે ન્યુઝપેપર વેંચતા અને બુક બાઇડિંગનું કામ પણ કરતાં અને એમાં ક્યાંક એનસાઇક્લોપિડિયા બ્રિટાનિકાની ત્રીજી આવૃતિ કોઇ ફરીથી બાઇડિંગ કરાવવા આપી ગયું અને એમાં ઇલેક્ટ્રીસીટી પરનો અર્ટિકલ વાંચ્યો અને શરૂ થયો જીવનનો એક નવો વણાંક !
ક્યાંક આવો વણાંક કે કોઇક યુરેકા મોમેન્ટ આપણા જીવનમાં આવે એવું પણ બને ! પણ એના માટે તત્પર રહેતા શીખવું પડે ! ક્યુરીયસ બનવું પડે એ વાત કાયમ યાદ રાખજે ! બાકી આ બધાની વચ્ચે જીવન ક્યાંક શતરંજની ચાલ જેવું લાગે છે તો ક્યાંક ખળખળ વહેતા જળ જેવું નિર્મળ લાગે છે. જીવનમાં ક્યાંક સુ:ખના પડઘમ છે તો ક્યાંક ચોક્ક્સ કારણો સાથે દુ:ખ પણ છે. જીવનમાં ક્યાંક પ્રેમ અને વિશ્વાસનો વિજય છે તો ક્યાંક દર્દ સાથે આઘાતનો દિવસ પણ છે. પણ જીવનમાં આ ઉતાર-ચાડાવની વચ્ચે હંમેશા યાદ રાખજે કે રડવું કે ઉભા રહેવું એ આપણી ફિતરત નથી. આપણે તો આગળ વધવાનું છે અને પ્રતિક્ષણ કોઇકની આ કવિતા યાદ રાખવાની અને જુસ્સા સાથે આગળ વધવાનું !
Believe in yourself and you can achieve
Things you never thought possible.
Believe in yourself and you can discover
New talents hidden inside of you.
Believe in yourself and you can reach
New heights that you thought immeasurable.
Believe in yourself and you can elucidate
The problem that defies every solution.
Believe in yourself and you can tackle
The hardest of all situations.
Believe in yourself and you can make
The complicated things seem simple.
Believe in yourself and you can enjoy
The beauty of nature’s creation.
Believe in yourself and you can learn
Skills of gaining knowledge from experience.
Believe in yourself and you can discern
New depths in your life.
Believe in yourself and you can perform
Way beyond your expectations.
Believe in your aim and work towards it,
With elation, determination and dedication.
Believe in yourself and you’ll feel blessed,
As you are God’s special creation.
Once again Happy Birthday Kanj!
- મમ્મી-પપ્પા.

બુધવાર, 4 ઑગસ્ટ, 2021

સખી બદલો સમણાં




હજુ ગઇકાલે રાત્રે જ નવલકથા સખી બદલો સમણાં પુરી કરી ! સતત ઝકડી રાખતી એક-એક લાઇન અને પછી શું ની તમ્મનાએ હું પાના ફેરવતો રહ્યો અને આદમનગર કે સખીપુરમાં સતત દર્શન બનીને વિહરતો રહ્યો એવું મેં સતત અનુભવ્યું. ખરા અર્થમાં માણસાઇ, વેદના, માણસના મનનું મનોવિશ્વ, ચિત્ત્કાર, રૂઆબ, સપના, વ્યહાર, ભરોશો, સમાજનો ખરો ચિતાર, સચ્ચાઇ અને એ સચ્ચાઇને જીવી જવાની કે પચાવી જવાની જીદનો અદભુત સમનવ્ય સખી બદલો સમણામાં છે. જ્યારે સખલી ઋતુ રૂપે આવે છે ત્યારે જાણે ખરેખર પાનખરમાંથી વસંતનો ઉદય થાય છે અને ખરા અર્થમાં એ ઋતુપર્ણા બની ખીલી ઉઠે છે. અને વાહ, અફલાતુન આલેખન એમ બોલી ઉઠાય છે. વાંચતાં વાંચતા એક પ્રવાહમાં તણાઇ ઉઠાય છે. જ્યારે ધર્મિષ્ઠાબા અને સખલીમાંથી ઋતુપર્ણા બનેલી અને ગર્વાંવિત થયેલ ઋતુ એમ બે જીવ મળે છે અને એમની વાતોનું જે આલેખન થાય છે એ વાંચતી વખતે ખરેખર આંખોમાં આંસું હતાં. રૂપાંતરણ એ માનવજાતનું ખરું પાસું છે પણ જ્યારે સખલીમાંથી ઋતુપર્ણાનું રૂપાંતરણ થાય છે ત્યારે જાણે માનવજાતને દર્શનરૂપે એક ઇશ્વર મળી આવ્યાનું લાગી આવે છે. વેદના અને સંવેદના, સુખ અને દુખ, ભ્રમણા અને વાસ્તવિકતા, હાર અને પડકાર દરેક પાત્રો બખુબી આલેખાયા છે. જાણે પ્રત્યેક પાત્ર પોતિકું લાગી ઉઠે છે અને એની જીવંતતા સતત પ્રત્યેક પાને અહેસાસ કરાતી રહે છે. Page number 203-204 જ્યારે આવે છે ત્યારે લખાયેલા શબ્દો - એ ચૂંદડીથી મોઢા ઉપર હવા નાંખવા લાગી. દર્શન ઋતુના ચહેરાની બહાર દેખાતી રેખાઓની અંદર ઉતર્યો. કેટલા બધા શેડ એકબીજાની સાથે ભળી ગયા હતાં ? “ આ વાંચ્યું ત્યારે વિશ્વ પ્રસિદ્ધ નવલકથા Fifty Shades of Gray અને એના પર આધારિત મુવી જાણે માનસપટ્ટ પર જાગૃત થઇ ઉઠયા હતાં. વાંચતાં વાંચતાં પ્રતિક્ષણ એવો અહેસાસ થતો રહ્યો કે માણસના વર્તનશાસ્ત્ર સાથે સાથે એક દર્શંનશાસ્ત્ર પણ સતત પ્રગટ થતું રહે છે. પીળી ઓઢણી અને પીળી સાડી જાણે સખલી હોય કે ઋતુપર્ણા એક પ્રતિક સમી ભાસે છે. સ્ટ્રીસ્કિયા લ નેટિઝિયા ઇટાલીનો એક પ્રોગ્રામની વાત આવે છે ત્યારે પાછું મન વિચાર વિશ્વમાં ગરકાવ થઇ ઉઠે છે.

જ્યારે આખી નવલકથા વંચાઇ રહી ત્યારે એક જ વાત મગજમાં આવી કે જગા ડાકુના વેરના વરામણા કે જડ- ચેતન જેવી નવલકથા હરકિશન મહેતાએ લખી હતી ત્યારે એ પાત્રો સાથે એમણે હકિકતમાં વાર્તાલાપ કર્યો હતો એમની સાથે મુલાકાતો કરી હતી અને ખરા અર્થમાં ગુજરાતને મજેદાર નવલકથા મળી હતી. એમ સખી બદલો સમણા વાંચતી વખતે મને પણ એમ જ થયું કે કનુભાઇ પણ ખરેખર કોઇ ઋતુપર્ણાને મળ્યા હશે ! ઋતુપર્ણાના હ્રદયમાં પુરાયેલી સખલીને વાચા આપી હશે ! કદાચ આવું ન પણ હોય તોયે મારે કહેવું છે કે ભવિષ્યમાં કોઇક નિર્દેશકની નજરે આ નવલકથા પડે અને એક મજાનું પિકચર બની ઉઠે તો પણ નવાઇ નહી ! બાકી આ નવલકથા માટે મારી પાસે એક જ શબ્દ છે અદભુત !!!!! Really Mind Blowing !