2012

મિત્રો 2012 માં આ સૃષ્ટિનો વિનાશ થવાનો છે. એવી વાત મય સંસ્કૃતિના કેલેન્ડરના આધારે ખબર પડી અને સમગ્ર દુનિયાના દેશો તેના નામે તાગડધિન્ના કરવા લાગ્યા. વિનાશ તો થશે કે નહી તેની ખબર નથી. પરંતુ અત્યારની પરીસ્થિતિ જોતા તો એમ લાગે છે કે આ બધામાં તો 2012 નો ડાયરેકટર રોલેન્ડ અમેરીચ બાજી મારી જશે. પરંતુ આજે મારે 2012 ના વિનાશની વાતો કરવી નથી. પરંતુ આજે મારે આજ પિકચરની કંઇક અલગ જ વાત કરવી છે. દોસ્તો જો તમે આ પિકચરને અલગ એંગલથી જોશો તો ચોક્ક્સ દેખાશે કે આ પિકચર તો ઘણું ઘણું કહી જાય છે. જીયોલોજીસ્ટો અને એસ્ટ્રોનોમરોને જોવા માટે આ પિકચર ચોક્ક્સ મજબૂર કરે છે. પિકચરમાં વિનાશના દ્ર્શ્યો ખૂબ જ સરસ રીતે વર્ણવાયા છે. પરંતુ સાથે સાથે આ પિકચર એ વાત ચોક્ક્સ કહી જાય છે કે જો કદાચ વિનાશના સાચા પુરાવા રજુ થાય અને વિનાશ પાકો છે એવી ખબર પડે તો દુનિયાના જી 8 દેશો એવી જ રમત રમે કે જે પિકચકરમાં રમાતી બતાવી છે. દુનિયાનું જે થવું હોય તે થાય પરંતુ આપણે તો બચીશું જ. એ જ સ્ટ્રેટેજી કામ કરે છે આ દુનિયા આજે આવા સ્વાર્થી વિચારો પર જ જીવે છે. તમે જુઓ છો એમ જ દુનિયામાં માત્ર એ જ લોકો જીવી જશે કે જેમની પાસે પૈસા નામનું શસ્ત્ર છે. પૈસો જ સર્વસ્વ છે એમ માનવા વાળા જ આ દુનિયામાં ફાવે જશે. હા, પિકચરમાં બતાવે છે તેમ જ કોઇ જ ઇન્ડિયન નહી બચે, કોઇ આફ્રિકન નહી બચે, કોઇ દક્ષિણ અમેરિકાવાસી નહિ બચે. બચશે એ જ 4 લાખ લોકો કે જે પૈસા અને મોટી વગ ધરાવતા હતા. આ વાત ખરેખર ખૂબ જ સરસ રીતે વર્ણવાઇ છે. અરબોના ખર્ચે ચીન પાસે સુપર બોટ બનાવડાવાય છે. પછી રજુ થતુ પિકચર બીજી મુલ્યવાન વાત કહી જાય છે. કે આ અરબોપતિઓ પૈસાના જોરે પોતે તો બચી જવા માંગે છે. પરંતુ આ બૉટ બનાવવા માટે હજારો લોકોએ મહામહેનત કરી હતી તેમને લેવા માટે તૈયાર થતા નથી. આવા સમયે મસીહા બનેલા ડૉ. હેન્સ લી અને અમેરિકન રાષ્ટ્ર્પતિની છોકરી જે જહેમત ઉઠાવે છે તે કાબીલે દાદ છે. બાકી તો માનવજાત બચાવવા નિકળેલા આ અરબોપતિઓમાં અડધા ઉપરના એવા જ હશે કે જે કદાચ માનવજાતની નસલ પણ આગળ નહી વધારી શકે. જેઓ આ બોટમાં પગ મુકવાને પણ લાયક ન હતા. દોસ્તો આવી જ રીતે જો માનવજાતની નસલ બચાવવી હોય તો દુનિયાના દરેક દેશમાંથી અમુક પ્રકારના લોકો પસંદ કરવા પડે. દરેક જાતિ આવી જવી જોઇએ. તો જ કંઇક થાય. તેમાં ગુજરાતી પરીવાર પણ હોય, આફ્રિકાના જંગલમાં રહેતો હબસી પણ હોવો જોઇએ. તો કહી શકાય કે આ સાચું પગલુ ભરાયુ છે. પરંતુ જ્યાં માત્ર પૈસો જ સર્વેસર્વા હોય ત્યાં આવા વિચારો ને કોઇ જ અવકાશ હોતો નથી. પિકચરમાં લેખક સાથે જે હકીકત બને છે તે ખરેખર દિલના એક ખૂણામાં અલ્કેમિસ્ટ્ની યાદ્દ અપાવી જાય છે. જ્યાં નસીબ હોય ત્યાં ગમે ત્યાંથી જીત આવી મળતી હોય છે.વિનાશ સમયે વિજ્ઞાનની ખૂબી બતાવીને ડાયરેકટરે ખરેખર કમાલ કરી દીધો છે. મસમોટું પ્લેન લઇને જ્યારે યુરોપથી ભાગી જવામાં આવે છે ત્યારે ચીન પહોંચતા પહેલા જ વિમાનના બધા એંજિન બંધ થઇ જાય છે. અને પ્લેનને દરિયામાં લેન્ડ થવું પડતું હોય છે. પરંતુ બીજી જ ક્ષણે ખબર પડે છે કે આ તો આપણે ચીનની સરહદમાં આવી ચુક્યા છીએ. વિનાશ થયો એમાં બે ખંડો વચ્ચેનું અંતર 5000 માઇલ કરતાં પણ વધારે ઘટી ગયું. ખરેખર વિજ્ઞાનને ખૂબ જ સરસ રીતે વર્ણવાયું છે. બીજુ બધુ તો ઠીક પરંતુ દોસ્તો ખરેખર 2012 માટે હેટસ ઓફ.........

Haapy Diwali my Dear Stundents.

Dear students,

If you have high esteem
You can work well on a team.

Look at your possibilities
Don’t doubt your abilities.

Imagine what you could achieve
Look at what you will receive.

Know what you are worth
You are unique this earth.

All you have to do is decide
That all need is pride.

Don’t doubt
Stretch out.


મિત્રો સિન જિનિંગની ઉપરની કવિતા ઘણું ઘણું કહી જાય છે. તમારા વિચારો સાચા છે. તમારા અંતરમાંથી ઉઠેલો અવાજ સાચો જ છે. જરુરત છે અટલી જ કે તમારા વિચારો હંમેશા ચોખ્ખા પાણીમાંથી બનેલા બરફ જેવા શુધ્ધ હોય, કારણ કે ચોખ્ખા પાણીનો બરફ જલ્દી ઓગળતો નથી, જ્યારે ગંદા પાણીનો બરફ જલ્દી ઓગળે છે. તમારા વિચારોને વેગવાન બનાવો. મને તો હંમેશા એવું જ લાગ્યું છે કે વિચારવંત માણસ હંમેશા સ્ફુર્તિલો હોય છે. દરેક નવો વિચાર એક નવી સ્ફુર્તિ લઇને આવતો હોય છે. નિરાશ, થાકેલા અને હતભાગી થયેલા માણસો કશુંય નવું વિચારી શકતા નથી. અને તેથી જ તેઓ જલ્દીથી પોતાનો charm ગુમાવી દેતા હોય છે. જો તમે કંઇક નવું વિચારશો તો કંઇક નવી તમ્મનાઓ પેદા થશે. અને મિત્રો એક વાત હંમેશા યાદ રાખવા જેવી છે કે “પાણી અને તમ્મનાઓ હંમેશા આગળ વધવાનું જ જાણે છે.” કદાચ તમારો વિચાર તમારી જિંદગી જ બદલી દે! જીવનમાં હું તમને હંમેશા લેરી એલીસન જ બનવાનું કહીશ. હું કયારેય નહી કહું કે તમે બિલ ગૅટસ બનો કે તમે અંબાણી બનો. કારણ કે તેઓ માત્ર કમાણીનો જ મંત્ર જાણે છે. જયારે લેરી એલીસન મનીમંત્ર, સ્ટાઇલમંત્ર, એન્જોયમેન્ટમંત્ર અને બીજું ઘણું ઘણું જાણે છે. તે જીવનની દરેક ક્ષણને યાદગાર ક્ષણ તરીકે વિતાવે છે. તમારામાં પણ આવો જ લેરી એલીસન બેઠો છે માત્ર જરુરત છે એને જગાડવાની. એના જેવા સાહસ કરવાની અને એના જેવું વિચારવાની ! અને મિત્રો જો આ શકય બન્યું તો યાદ રાખજો કે કદાચ ઉલટી ગંગા વહેશે. હા તમે લેરી એલીસન વિશે નહી પરંતુ લેરી એલીસન તમારા વિશે વિચારતો થશે. તમે જ વિચારો કે “આદિમાનવે વિચારવાનું શરુ કર્યું અને તે બે પગ પર ચાલતા શીખ્યો.” દોસ્તો આવું ત્યારે જ શક્ય બન્યુ કે પૃથ્વી પરની સમગ્ર જીવસૃષ્ટિમાં હોમોસેપિયન્સ સજીવે કંઇક નવું વિચારવાનું અને વિચારને અમલમાં મુકવાનું શરુ કર્યું. જો તમે હવે કંઇ નવું ન વિચારી શકો કે વિચારીને તેને અમલમાં ન મુકી શકો તો તમે આદિમાનવ કરતા પણ ઘણા પાછળ છો. માત્ર થોડી ક્ષણો માટે વિચારી જુઓ કે બે પગ પર ઉભા થઇને ચાલવાનો વિચાર આજથી લાખો વર્ષ પહેલા કોઇ આદિમાનવને ન આવ્યો હોત તો સમગ્ર માનવસૃષ્ટિ આજ સુધી આ વિચાર કોઇક્ને આવે અને તેને આપણે સ્વિકારીએ તેની રાહ જોતી હોત. આજ વાતને સીધી સરળ ભાષામાં કહીએ તો મોબાઇલની શોધ કોઇ એક વ્યકિત દ્ર્રા થઇ અને સમગ્ર દુનિયાએ તેના વિચારને અપનાવી લીધો. હજુ આ દુનિયાના ઘણા રહસ્યો ચત્તા થવાના બાકી છે. આપણે તેને શોધવાના છે. તેને શોધવા માટે વિચારવાનું છે. વિચારપ્રક્રિયા એક પ્રેરણા છે. વિચારપ્રક્રિયામાં એક ક્રાંતિનું બીજ પડેલું છે. આ જગત આવી અનેક ક્રાંતિઓમાંથી પસાર થયું છે અને આજની પરિસ્થિતિ પર પહોચ્યું છે. મિત્રો આપણી આસપાસ પડેલી અને આપણે ઉપયોગમાં લેતા હોઇએ એવી દરેક વસ્તુ બનતા પહેલા કે આજે જે સ્વરુપમાં છે તે સ્વરુપમાં આવતા પહેલા તેના ઘડવૈયાઓના મગજમાં અનેક વિચારો આવ્યા હશે. આ વિચારોને અમલમાં મુકવા જતા પહેલા તેમને અનેક મુશ્કેલીઓ પણ નડી હશે. અનેક વખત નિષ્ફળતાઓ પણ મળી હશે. પરંતુ દરેક નિષ્ફળતાને સફળતાનું પગથીયું ગણનારા જ આ સૃષ્ટિ પર જીવ્યા છે અને જીત્યા છે. આ બાબતમાં મને થૉમસ આલ્વા ઍડિસન ખૂબ જ ગમ્યો છે. કારણકે તેણે 999 મા પ્રયત્ને પણ હાર ન માની અને 1000 મો પ્રયત્ન કર્યો અને તે બલ્બ શોધવામાં સફળ રહ્યો. 999 પ્રયત્નોમાં નિષ્ફળ જવું અને 1000 મો પ્રયત્ન કરવો એ બતાવે છે કે આ માણસે 1000 વખત એક વસ્તુ માટે કે એક જ પ્રયોગ માટે 1000 નવા વિચારો પેદા કર્યા હ્તા. સ્વામિ વિવેકાનંદે સરસ વાત કહી છે. “Take up one idea. Make that one idea your life, think of it, dream of it, live on that idea. Let me brain, muscles, nerves, every part of your body, be full of that idea and just leave every other idea alone. This is the way to success, that is way great spiritual giants are produced.” વિચારવાન માણસ જ કંઇક નવું કરી શકે છે. મિત્રો સાચું કહું એક વખત વિચારવાનું શરુ કરજો રાત્રે ઉંધ પણ નહી આવે. તમે ઉંઘમાં પણ વિચારતા થઇ જશો. ઘરમાં એક એવો ખૂણો હોવો જોઇએ કે જ્યાં તમે તમારી જાત સાથે વાત કરી શકો. કંઇક નવું વિચારી શકો. બસ આજ વસ્તુ કદાચ તમને તમારા આત્મનિરિક્ષણમાં મદદ કરશે. કદાચ આવો ખૂણો શોધવા માટે જ ત્રેતાયુગમાં રામ વનવાસે ગયા હશે. દ્વાપરયુગમાં પાંડવોને અજ્ઞાતવાસ ભોગવવો પડ્યો હશે. કદાચ સ્વામિવિવેકાનંદને આવું એકાન્ત કન્યાકુમારીમાં The Rock પર મળ્યું હશે અને જીવન બદલાયું હશે. બુધ્ધને આ બધું બોધીવૃક્ષની છત્રછાયામાંથી પ્રાપ્ત થયું હશે. મિત્રો આ બધા ઉદાહરણો એક જ વાત પુરવાર કરે છે કે તમે વિચારવંત બનો આ કુદરત તમારી સાથે તાલ મિલાવવા તૈયાર જ છે. આ સૃષ્ટિ તમારા વિચારો નો જવાબ આપશે જ. આ સૃષ્ટિને હંમેશા વિચારવંતોની જરુર રહી છે. તો મિત્રો વિચારો...વિચારો... અને વિચારને અમલમાં મુકતા શીખો અને પછી તજુર્બા બનતા જુઓ. અશકયને શક્યમાં ફેરવાતું જુઓ. દરેક નિષ્ફળતાએ કંઇક વિચારતા શીખવાનું છે. જીવનમાં ગમે તેવી કપરી પરિસ્થિતી આવે તો પણ બસીર બદ્ર્નો એક શૅર યાદ રાખવા જેવો છે

“ઐસા લગતા હૈ હર ઇમ્તિહાન કે લિયે
જીંદગી કો હમારા પતા યાદ હૈ.”

મને હંમેશા નેપોલિયન બોનાપાર્ટનું એક વાક્ય ખૂબ જ ગમ્યું છે. “Courage isn’t having the strength to go on, it is going on when you don’t have the strength.” તો બીજી બાજુ સુસાન સાન્ટોંગે એક સરસ વાત કહી છે. “The joy of living and the joy of knowing are one and the same.” એટલે કંઇક જાણવાનો આનંદ એ જ જીવવાનો સાચો આનંદ છે. આપણે સફળ થઇએ કે ન થઇએ , દરેક ક્ષેત્રના જાણકાર તો થઇએ જ. માહીતીના ખજાના બનો. તમારા મગજને altavista કે google બનાવો. દરેક ક્ષેત્રમાંથી જ્ઞાન મેળવવા ફાંફા મારવા જોઇએ. અંગ્રેજીમાં આવી મનોવૃતીને avidity કહે છે. Avidity એટલે તૃષ્ણા, લાલસા, તિવ્ર ઈચ્છા, ઉત્ક્ટ અભિલાષા કે તિવ્ર ઉત્સુકુતા કહે છે. Avidity વાળા બનો એ જ સાચી જીંદગી છે. મિત્રો મેં હંમેશા એક અંગ્રેજી વાકયને સાથે રાખ્યું છે. “Two great days in human life are the day we were born and the day we prove why we are born.”
મિત્રો તમને ખબર નથી પરંતુ તમારામાં જ તમારો રોલ મૉડૅલ પડેલો છે. તમારામાં જ દુનિયાનું પ્રિય ઐતેહાસિક પાત્ર કે જેણે તમને હરી લીધા છે તે જીવે છે. તેને બહાર લાવવાનું છે. આપણા કાર્ય સિવાય આપણી હસ્તરેખાઓને કોઇ ઉકેલી શકે એમ નથી. મિત્રો વિશ્વની મહાસત્તા અમેરિકાના હાલના રાષ્ટ્ર્પતિ બરાક હુસેન ઑબામાની પ્રિય કવિતા પણ ખરેખર પાનો ચઢાવનારી છે.

Look in the terrible mirror
Of the sky
And not in this dead glass
Look in the terrible mirror
Of the sky
See how the absent moon
Waits in a glade
Of your dark self,
And how the wings stars
Upward from unimagined
Stars coverts fly.
હે માનવ ! જ્યારે પણ તને નિરાશા સાંપડે, તું તારી જાતને નાની મહેસુસ કરે ત્યારે અરીસામાં નહી પણ તું ઉંચે આકાશને અરીસો બનાવીને જોજે. એ આકાશમાં એક જળહળતો ચંદ્ર તારી રાહ જોઇ રહ્યો છે. તારી અંદરના અંધારાને ઉજાળવા આકાશનાં સૂર્ય –ચંદ્ર આતુર છે. તને કલ્પના ન આવે તે રીતે તને તે ઉંચે ચડાવવા માંગે છે. માટે નિરાશ ન થા... આશા રાખ અને આગળ વધ.....
વિચારો અને વિચારોને અમલમાં મુકો. તમારો વિજય નિશ્ચિત છે. શત્રુઓ કરતા આપણા વિચારો બળવાન જ છે. મિત્રો એકવાર વિજયની રેખા મળી જશે પછી એ રેખા પોતાના લક્ષ પર પહોંચશે જ કારણ કે તમે ગણિતમાં ભણો છો તેમ રેખા અનંત હોય છે. ભણાવનાર શિક્ષક વિધાર્થીઓ પાસે અનંતતાને પામે ત્યારે ચોક્કસ બે શિક્ષકો વચ્ચેનો ભેદ સમજાય. કારણ કે.....“The mediocre teacher tells: The good teacher explains, The superior teacher demonstrates & The great teacher Inspires.”
મિત્રો સ્વામિ વિવેકાનંદે એક સરસ વાત કહી છે કે “The world is the great gymnasium where we come to make ourselves strong.” આ દુનિયામાં તમારી સાથે બનતી દરેક હકિક્ત, દરેક બનાવ, દરેક તજુર્બા આ બધાના સર્જકો તમે જ છો. અને આ બધું તમને મજબૂત બનાવતું હોય છે. આ સૃષ્ટિ અને આ દુનિયા હંમેશા આપણને મદદ કરવા માટે જ છે. માત્ર તેનો ઉપયોગ કરતા આવડવો જોઇએ. હજુ પણ આપણે જ્યાં છીએ ત્યાંથી ઘણું ઘણું શીખવાનું બાકી છે. હું તો આવનારી ક્ષણોની રાહ જોઉં છું કે જ્યારે મારા પ્રિય સ્ટુડન્ટ્સ નવા તજુર્બા સર્જતા હશે અને નવા વિચારો સાથે ઉડતા હશે.
Best of luck my dear student…
Ajit Kalaria

પપ્પા તમને........

પ્રિય પપ્પાને.......




આજે કોઇ પ્રસંગ નથી કે હું કંઇ લખવા બેઠો છું. પરંતુ આજે લખાઇ જ જાય એવો એક પ્રસંગ (બનાવ) બની ગયો ! આજે અત્યારે હું ઉપર મારા રુમમાં બેસીને કવિતા લખતો હતો. હમણા જ એકાદ કલાક પહેલા નીચે મેં પપ્પાને મોબાઇલ બીલ ભરવા રુ 265 આપવાના હતા તે આપ્યા. મારી પાસે છુટા હતા નહી એટલે મેં રુ, 500 આપ્યા હતા. પપ્પાએ મને રુ 200 પાછા આપી દીધા. 35 બાકી હતા મેં માગ્યા, તેમણે કહ્યું હું પછી આપીશ છુટા નથી. આમ તો મને તેમની પાસેથી ક્યારેય પૈસા પાછા માગવાનું મન થતું નથી. પરંતુ મારા પોકેટની પણ હાલત કંઇક એવી જ હતી. મારે પેપર ચેક કરવા હતા. હું ઉપર આવ્યો તે પહેલા પપ્પાને કહ્યું હતું કે પપ્પા કંજ ને લઇને ગરબા ગ્રાઉન્ડ પર જાવ તે સમયે મારા માટે લાલ પેન લઇ આવજો. અને હું મારા કામ માટે મારા રુમમાં વ્યસ્ત હતો. પેન લઇને કંજ સાથે તેઓ ઉપર મને પેન આપવા આવ્યા. પેન આપ્યા પછી કંઇ જ બોલ્યા વગર મને મારા બાકી રહેલા રુ 35 પાછા આપી દીધા. આ No Complain Personality ને આજે 29 વર્ષે પણ હું ઓળખી શક્યો નથી. થોડી ઘણી વાતો કરી અને વાતો વાતો માં શાંતિથી એક વાત કહી દિધી કે તારી બર્થ ડે પર મેં રુ 100 ના લાડુ ઝુપડપટીના બાળકોને વેહેંચ્યા હતા. કંજની બર્થ ડે પર મેં રુ.110 ના બિસ્કિટ નાના ગરીબ છોકરાઓ ને આપ્યા હતા. મેં એમના ચહેરા પર વાંચી લીધું હતું કે એમને મને આ બધું કહેવું જરાય ગમતું ન હતું. પરંતુ જીવનમાં વારસામાં હું કંઇક લેતો જાઉં ને એ જ ઉદેશ્ય હશે. અને તરત કહી પણ દિધુ કે આપણ ને તો આ જ કામ ગમે. એ જ સાચુ છે. હું કેટલીય વખત કંજમાં મને મોટો થતો જોઉં છું. અત્યારે મને પણ એમ જ થાય છે કે શું પપ્પાની પણ મારા માટે આ જ ફિલિંગ્સ હશે ? જીવનના 29 વર્ષોમાં મેં સતત કંઇક મેળવવાની, સતત કંઇક પ્રાપ્ત કરવાની, કંઇક બનવાની અને ઘણી ઘણી ઘણી ઝંખનાઓ જ કરી છે. જ્યારે આ માણસ સતત મારા માટે, ઘરના અન્ય સભ્યો માટે કે કુંટુંબ માટે માત્ર ઘસાતો જ રહ્યો છે. કંઇ કેટલાય ઝેરના ઘુંટડા પીધા છે. કદાચ હું આ બધુ ન જ કરી શકું . મને એમનું એક વાક્ય હંમેશા ખુબ ગમ્યુ છે. બસ આજે લખી જ નાખુ એવું થાય છે. હું જ્યારે મારા ફાંકામાં હોઉં કે પછી અભીમાનની વાત હોય ત્યારે શાંતિથી આ પીઢ માણસ એટલું જ મને કહેતા હોય છે કે બસ કર તારો ફાંકો ,ફાંકો અમારેય હતો. અમેય અભિમાન રાખતા, અમેય ગુસ્સે થતા. પણ ધીરે ધીરે બધું જ છોડવું પડયું છે. અને આ બધામાં મને છેલ્લું વાકય ગમી જતું. ધીરે ધીરે બધું જ છોડવું પડયું છે. ધીરે ધીરે તો બધુ મારાથી પણ છુટી જશે. કારણ કે આજથી 10 વર્ષ પહેલાનો અજીત, બે વર્ષ પહેલાનો અજીત, એક વર્ષ પહેલાનો અજીત, એક મહિના પહેલાનો અજીત અને કદાચ ગઇકાલ છોડીને આજે ઉભેલા અજીતમાં પણ ઘણો બદલાવ હોય છે. ધીરે ધીરે હું પણ બધું છોડી દઇશ અને કદાચ M.V. Kalaria થઇ જઇશ Don't worry Papa.


Ajit Kalaria

નર્મદા ની સફરે

ફરીથી એ જ સિલસિલો ! સ્કૂલમાંથી 11 વાગ્યે છૂ ટ્યા અને અમારી ટીમ તૈયાર થઇ ગઇ. બપોરે 12 વાગ્યે સનરાઇઝમાંથી અમારી તાવેરા ઉપડી અને બધા પોતપોતાના સ્થાને ગોઠવાઇ ગયા. પરંતુ આજે 9 જ વ્યકિત જવાના હતા. બપોરનો સમય હતો.બધાને કકડીને ભૂખ લાગી હતી. ગાડી કપૂરાઇ ચોકડી પર ઉભી રહી, મોડુ થતુ હતું, ઉતાવળ હતી ફટાફટ જમવાનું પતાવીને પાછા તાવેરામાં ગોઠવાઇ ગયા...... ફરીથી મજાક- મસ્તી અને હાસ્યનો નવો સિલસિલો શરુ થઇ ગયો. એક બાજુ કોઇક ને કોઇ રામસિંગકાકા ડ્રાઇવરને મસ્કો મારવાનું ચૂકતું ન હતું. વાતો વાતોમાં તો ક્યાં કેવડિયા આવી ગયું કંઇ જ ખબર રહી નહી. વિપુલસરે અમારી આ મુલાકાત યાદગાર બની રહે તે માટે પ્રયત્નો કર્યા હતા. અને એક હકીકત છે યાર.... અમારા પ્રયત્નો ક્દી નિષ્ફળ જતા જ નથી ને ! અમે કેવડિયા પહોંચયા ત્યાં તો તેમના ભાઇ રમેશભાઇ પટેલ અમારી રાહ જોઇને ઉભા હતા. અંદર જઇ તેઓ પરમિશન લઇ આવ્યા. સાથે તેઓ એક ગાઇડ ગોવિંદભાઇ તડવી ને પણ અમારા માટે લઇ આવ્યા. અમે સૌ ગોવિંદભાઇ સાથે ગાડીમાં ગોઠવાઇ ગયા. ગોવિંદભાઇ ગાડીમાં બેઠા ત્યારે મને થયું કે કદાચ આમના માટે જ ભગવાને અમારામાંથી કોઇ એક ને બાકી રાખ્યો હશે. અમારી ગાડી ચૅકપૉસ્ટ પાસે આવીને ઉભી રહી અને અમે ચૅકપૉસ્ટનો પહેલો પડાવ સરળતાથી પાર કરી લીધો. અમારી ગાડી 1 નંબરના વ્યુ પોઇંટ પાસે આવીને ઉભી રહી. 1210 મી લંબાઇ અને 121.92 મી. ઉંચાઇ વાળા વિંધ્યાચળ અને સાતપુડાની પર્વતમાળાને જોડતા સેતુ સમાન નર્મદા બંધને જોઇને અમે સૌ આવાક જ થઇ ગયા. આનંદની વાત તો એ હતી કે આજે પાણી સાડા ચાર મી. ઉંચાઇ એ થી જતું હતું. પાણીનો આવો અસ્ખલિત પ્રવાહ જોઇ ને અમે સૌ સ્તબધ થઇ ગયા હતા. આ બાજુ કડકડાટ બધા આંકડા બોલનાર ગોવિંદભાઇની સ્પીચ તો ચાલુ જ હતી. 300 કરોડ સિમેન્ટની થેલી આ બંધના કામકાજમાં વપરાવવાની છે. અત્યાર સુધીમાં 230 કરોડ થેલી સિમેન્ટ વપરાઇ ચુકયો છે. આટલા સિમેન્ટ કોંક્રિટથી તો પૃથ્વીના ગોળાને ફરતે એક રોડ તૈયાર થઇ જાય.73.20 લાખ ઘન મી.કોંક્રિટ વપરાશે. જેમાં 68 લાખ ઘન મી જેટલું તો વપરાઇ ચુકયું છે. બાંધકામ પાછળ 65000 ટન સ્ટિલ વપરાશે. આંકડા ખરેખર મહાભયાનક હતા. દરરોજ કંઇ કેટલાયને ભણાવનારા શિક્ષકોને આજે કોઇ ભણાવનારું હાજર હતું. આમ તો અમે પણ કર્મયોગી શિક્ષણ શિબિરોમાં ભણતા હોઇએ છીએ. પરંતુ ત્યાંના અમારા ઉપરી અધિકારીઓ કે જેઓ અમને જ્ઞાન આપવા ઉભા હોય છે તેમના થરડાયેલા મોઢા અને થરડાયેલી સ્પિચ કરતા આજે ગોવિંદભાઇ ગામઠી અદા અને ગામઠી સ્પિચે સૌના દિલ જીતી લીધા હતા. શાળામાં અને કેટલીય જગ્યાઓ પર વાહિયાત ભાષણ કરતા અનેક અયોગ્ય વ્યકિતઓને સાંભળ્યા છે. એ બધા કરતા આજે અમને આ ગામ ઠી માણસ મીઠો લાગતો હતો. હું શરત સાથે કહી શકું કે અમારામાંથી એક પણ શિક્ષકે જેટલી ધીરજ ગોવિંદભાઇને સાંભળવામાં રાખી હતી તેટલી એકપણ કર્મયોગી શિબિરમાં રાખી નહી હોય. આ બાબત પર મેં ગોવિંદભાઇ તડવી ને મનોમન Thanks કહી ધું. ગોવિંદભાઇની વાતો સાંભળ્યા બાદ અમે સૌએ આ view point પરથી એક ફોટો ક્લિક કરી લીધો. અમે સૌ ફરીથી તાવેરામાં ગોઠવાઇ ગયા. અમારી ગાડી સીધી જ RBPH (River Bed Power House) પર જઇને ઉભી રહી. ત્યાંથી અમારે એક ટનલમાંથી પસાર થઇને ડૅમના નીચેના ભાગમાં જવાનું હતું. ત્યાં અમારી ગાડીને જવાની મંજૂરી હતી નહી. અમે ગવરન્મેંટની City Rideમાં 1.5 કિ.મી. લાંબી ટનલમાંથી પસાર થઇ ને ડૅમના નીચેના ભાગમાં પહોંચ્યા. અત્યારે અમે એ જગ્યાએ ઉભા હતા કે જ્યાંથી નીચે માત્ર ટર્બાઇન સેક્સન જ બાકી હતું. અમે 6 ટર્બાઇનની જગ્યાઓ માત્ર ઉપરના ભાગ પરથી જોઇ શકતા હતા. ત્યાં પાછી ગોવિંદભાઇની સ્પિચ ચાલુ થઇ ગઇ. આ વર્ટિકલ પ્રકારના ટર્બાઇન છે. જાપાનથી આયાત કરવામાં આવેલ છે. જ્યાં સુધી ડૅમમાં 110.64 મી. ની ઉંચાઇ સુધી પાણી હશે ત્યાં સુધી આ ટર્બાઇન ધમધમશે. આ ટર્બાઇન ફેરવવા માટે ઉપરનાં ભાગમાંથી દર સેકન્ડે 7500 ક્યુસેકનો જથ્થો છોડાય છે. આ જ પાણીના ફોર્સથી 420 ટનનું રનર ફરે છે. ભવિષ્યમાં ગરુડેશ્વર પાસે રિવર બંધ બની જાય તેની રાહ જોવાય છે, પછી ઉનાળામાં પણ નદીમાં 60 થી 70 ફૂટ પાણી ભરેલું રહેશે અને જો એકાદ વર્ષે વરસાદ ન પડે તો વર્ટિકલ ટર્બાઇન ઉલટા ફેરવવામાં આવશે અને પાણી પાછું મોકલી ફરીથી વિજળી પેદા કરવામાં આવશે. અત્યારે અમે ડૅમની ડાઉનસ્ટ્રિમ પર ઉભા હતા. અમારી સામેની દિવાલની પાછળ આખુ સરદાર સરોવર 95000 લાખ ક્યુસેક પાણી સમાવીને ઉભુ હતું. જ્યારે ડૅમ પર દરવાજા લાગી જશે ત્યારે સમગ્ર સરોવર 214 કિ.મી. ના વિસ્તારમાં પથરાયેલુ હશે. rehabilitization નું 65% કામ બાકી હોવાથી કામકાજ પર સુપ્રીમ કોર્ટે સ્ટે મુકયો છે. 30 દરવાજા ડૅમ પર મુકવાના બાકી છે. જેમાં 60x60 ના ઇમરજન્સી ગૅઇટ અને 55x60 ના 23 ગૅઇટ મુકવાના છે. આ ગૅઇટની કેપેસીટીના આંકડા સાંભળીને અમારી આંખો વિસ્મયથી પહોળી થઇ ગઇ હતી. નાયગારા ધોધ પરથી દર સેકન્ડે 18 લાખ ક્યુસેક પાણી પડે છે. જ્યારે નર્મદા ડૅમનો દરેક દરવાજો દર સેકન્ડે 1લાખ કયુસેક પાણી ડિસ્ચાર્જ કરશે. એટલે કે દર સેકન્ડે નર્મદા ડૅમમાંથી ઓવરફ્લો વખતે 30 લાખ ક્યુસેક પાણી ડિસ્ચાર્જ થશે. અત્યારે પણ આટલુ જ પાણી વહન થતુ અમે જોયું છે. Thanks to my CyberShot કે જેમાં મેં આવી ક્ષણને કલિક કરી લીધી હતી. અમે જે ટર્બાઇન જોવા આવ્યા હતા તે RBPH (River Bed Power House) ના 6 ટર્બાઇન 1200 MW વિજળી ઉત્પન્ન કરે છે. જ્યારે CHPH (canal Head Power House) ના 5 ટર્બાઇન 250MW વિજળી ઉત્પન્ન કરે છે. ચોમાસામાં જ્યારે ડૅમ ફૂલ ભરાઇ જાય છે ત્યારે આ 11 ટર્બાઇન ધમધમતા હોય છે અને તેમાંથી રોજની 5 થી 6 કરોડની વિધ્યુત પેદા થતી હોય છે. ખરેખર આંકડા ચોંકાવી નાખરા છે. અમે સૌ આ ગામઠી માણસ આંકડા બોલતો હતો તે વિસ્મ્યથી સાંભળતા જ રહ્યા. બસ અહિંયા અમારી RBPH ની મુલાકાત પુરી થતી હતી. પરંતુ અમારા સૌની નજર તો RBPH ના ટર્બાઇન સેક્સનમાં જવાની હતી. સ્પેશીયલ પરમીશનવાળી વ્યકિત જ એમાં જઇ શકતી હતી. અમે બે ત્રણ શિક્ષકોએ ત્યાં ઉભેલ સિક્યુરિટિ પર્સન ને વિનંતી કરી જોઇ, પરંતુ અમને એક જ જવાબ મળ્યો કે અમારાથી ન જવા દેવાય. છતાં અમારામાંથી એક વ્યકિતને તેના માણસ સાથે અંદર ઍન્જિન્યર પાસે પરમીશન લઇ આવવા કહ્યું. આ બાબતમાં તો ખબર જ હતી કે કલ્પેશસર ને જ મોકલાય. એના જેવું ગરીબડું થઇને કોઇને પણ બોટલમાં ઉતારતા બીજા કોઇને ફાવે જ નહી ને ! કલ્પેશસર ગયા અને બહાર બધા રાહ જોતા ઉભા રહ્યા. બધાને 100% વિશ્વાસ હતો જ કે કલ્પેશસર પરમિશન લઇને જ આવશે. અને પરમિશન મળી પણ ગઇ. એક પ્રકારના આનંદ સાથે અમારા સૌના પગ ટર્બાઇન સેકસન પર પડ્યા. જ્ગ્યા પર પગ મુકતાની સાથે જ અમે સૌએ ટર્બાઇન ફરતા હતા તેનું વાઇબ્રેશન અનુભવ્યું. હવે અમે નીચે ઉતરી રહ્યા હતા. ત્યાં પહેલો માળ જનરેટર સેકશન હતો. અમે વિજ્ઞાનના શિક્ષકો જાણતા હતા કે આમાં બે મોટા ચુંબક ની રચના વાળો ભાગ હોય. આ સમગ્ર રચનાની આસપાસ સખત મજબૂત દિવાલ ચણી દેવામાં આવી હતી. અમે સૌ હજુ એક ફલોર નીચે ઉતર્યા. અને ટર્બાઇન ફરવાના કારણે આખો એક મોટો સ્તંભ ગોળ ફરતો જોઇને અમે સૌ આવાક જ થઇ ગયા. અને પાછો આ સ્તંભ 138 rpm ની ઝડપે ફરતો હતો. હવે નીચે બીજા બે જ ફ્લોર બાકી હતા જેમાં મુખ્ય ટર્બાઇન હતા. આ બધુ જોઇને જ્યારે અમે ઉપર આવ્યા ત્યારે અમારી સામે ઉભેલા અને અંદર ન જવા મળનાર વ્યકિતઓના હાવભાવ મેં એમના ચહેરા પર વાંચી લીધા હતા. અમે પાછા City Ride માં બેસીને 1.5 કિ.મી. લાંબી ટનલમાંથી બહાર આવ્યા. બધાના મોઢા પર એક રોમાંચકતાનો અહેસાસ હું જોઇ શકતો હતો. કારણ કે સામાન્ય દિવસોમાં અહીં ફરવા આવવું અને હરીફરીને બંધ મશીનરી જોઇને પાછા જતા રહેવું એ એક સામાન્ય વાત કહેવાય. અને આજે અમે જે જીવનની યાદગાર ક્ષણો માણી તેને ધન્યતા કહેવાય. ફરીથી અમે સૌ રામસિંગકાકાની GJ6 Z 3209 નંબરની તાવેરામાં ગોઠવાઇ ગયા. અમારી તવેરાએ ઉપર તરફ ચડાણ શરુ કર્યું અને અમે પહોંચી ગયા view point 3 ઉપર. હા આ એ જ view point હતો કે જ્યાં સરદાર પટેલની વિરાટ પ્રતિમાનું અનાવરણ માનનીય મુખ્યમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના હસ્તે થયું હતું. હા આ એ જ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી છે કે જેમણે 2006ની સાલમાં ડૅમની ઉંચાઇ 110.64 મી. થી 121.92 મી. લઇ જવા માટે ભૂખ હડતાલ કરી હતી. તે સમયે સમગ્ર ગુજરાતની જનતા તેમની સાથે હતી. અને ત્યારે "નર્મદા કા બંધ નહી રુકેગા ઔર ગુજરાત નહી ઝુકેગા" ના નારા સંભળાતા હતા. હજારોની સંખ્યામાં કોલેજીયનો પણ જોડાયા હતા. એનો ફાયદો તો જુઓ 2001ની ગણતરી મુજબ 40,000 કરોડ કરતા વધારેના ખર્ચે તૈયાર થયેલ આ પ્રોજેકટ છેલ્લા 5 વર્ષમાં 2 વખત ઓવરફ્લો થયો છે અને 2200 કરોડની વિજળી પણ પેદા કરી આપી. હા આ આંદલોન સમયે બાકીના ત્રણ રાજ્યો કે જેમને આ યોજનાનો ફાયદો મળવાનો જ છે તેમનું કોઇ જ હાજર ન હ્તું. કારણ કે વોટબેંક તૂટવાની બીક હતી. અમે view point 3 પરથી ફરીથી ડૅમને ઓવરફલો થતો જોયો. આ નજારો ખૂબ જ નજીકથી જોવાની મજા આવતી હતી. કદાચ આને જ view point કહી શકાય. અમે અહીં ઘણા ફોટા પાડ્યા. ત્યાં બાજુમાં પડેલા રોપ-વે કેબલના સેમ્પલને જોઇને અમારી આંખોને વિશ્વાસ બેસતો જ ન હતો. તે કેબલનું એક ફૂટનું વજન 22કિ.ગ્રા. હોય છે. 1987-88 માં કંડલા બંદરેથી આ કેબલને લાવતા 6 મહિના થયા હતા. 1567 મી. લાંબો સળંગ કેબલ એ જમાનામાં એક રેકોર્ડ હતો. ત્યારે દુનિયામાં કોઇ પાસે આવો સળંગ અને વજનદાર કેબલ કોઇ પાસે હતો નહી. કેબલ જર્મનીથી આયાત કરવામાં આવ્યો હતો. આ કેબલ રોપ-વેમાં 28 ટન માલ લઇ જવાની ક્ષમતા છે. હા એટલે કે 3 ટ્ર્કનો માલ એક સાથે નાખવામાં આવે છે. એટલે કે 2000 સ્કે. ફિટનું ધાબુ બે જ બકેટમાં પુરુ થઇ જાય. 7 હાથી ને બાંધીને લટકાવીને લઇ જવાય એટલી ક્ષમતા આ કેબલની છે. હવે તો આ કેબલને ઉપરથી જોવાની ઈચ્છા વધવા લાગી હતી. અમે સૌ પાછા ગાડીમાં ગોઠવાઇ ગયા અને અમારી ગાડી ડૅમના સૌથી ટોચના ભાગમાં જવા લાગી. હવે પાછું અમારે ચેક પૉસ્ટ પરથી City Ride માં ઉપર જવાનું હતું. અમે ડૅમના તળિયાથી અત્યારે 163 મી. ની ઉંચાઇ પર ઉભા હતા.દરિયાઇ સપાટી(sea level) થી અત્યારે અમે 146.5 મી.ની ઉંચાઇ પર હતા. ત્યાં પહોંચતાની સાથે જ અમે જર્મની મેઇડ મુવેબલ ક્રેઇન જોઇને અમે સૌ ચકિત થઇ ગયા. આ ક્રેઇન 110મી. ઉંચી છે એટલે કે કુતુબમિનાર (71 મી) કરતા પણ ઉંચી. બન્ને છેડા પર ઉભેલી આ ક્રેઇન પેલા 1567 મી. લાંબા કેબલને જોડતી હતી. અત્યારે અમે એવી જગ્યાએ ઉભા હતા કે જ્યાંથી એક બાજુ ઓવરફ્લો થતો ડૅમ અને બીજી બાજુ આફાટ ફેલાયેલ સરદાર સરોવર જોઇ શકાતુ હતું. ખરેખર અદભૂત નજારો હતો. સરોવરમાંથી નીચે ટર્બાઇન માટે ખેંચાતું પાણી અને તેના કારણે ઉત્પન્ન થતા વમળો જોઇ શકાતા હતા. આ વમળો માત્ર 110.64 મી. ના લેવલ સુધી જ જોવા મળશે. કારણે આ લેવલથી ટર્બાઇન ધમધમતા બંધ થઇ જશે. આ સરદાર સરોવર નર્મદા નદી પર તૈયાર થયું છે. અને આ જ નદી પર કુલ 29 ડૅમ આવેલા છે. સરદાર સરોવરની જળરાશી આગળના ડૅમ મહેશ્વર ડૅમ સુધી ફેલાયેલી છે. ઉંચાઇની દ્રષ્ટિએ જોવા જઇએ તો નર્મદા ડૅમ ભારતમાં ત્રીજા નંબરે આવે છે. બીજા નંબરે ઉતર પ્રદેશનો લખવાર ડૅમ કે જેની ઉંચાઇ 192 મી. છે જ્યારે પ્રથમ નંબરે હિમાચલ પ્રદેશમાં આવેલો ભાકરા નાંગલ કે જે 226 મી. ની ઉંચાઇ ધરાવે છે. પરંતુ કોંક્રિટ્ના જથ્થાની વાત કરીએ તો નર્મદા ડૅમ દુનિયામાં બીજા નંબરે આવે છે. પહેલા નંબરે અમેરિકાનો ગ્રાંડ કુલી ડૅમ જેમાં 80 લાખ ઘન મી. કોંક્રિટ વપરાઇ છે. જ્યારે નર્મદામાં ડૅમ 70 લાખ ઘન મી.કોંક્રિટ વપરાઇ છે. આ ડૅમની સ્પિલવે ડિસ્ચાર્જ કેપેસિટી 87,000 ક્યુસેક છે. જે દુનિયામાં ચીન અને બ્રાજિલના ડૅમ પછી ત્રીજા નંબરે આવે છે. ચોમાસામાં જ્યારે પૂર આવે છે ત્યારે આ નદી 488 મી.ની પહોળાઇ પર અને ઉનાળામાં 45.70 મી. પહોળાઇ પર વહેતી હોય છે. આ રૅકોર્ડ બ્રેકર આંકડા અમે સૌ ગોવિંદભાઇ પાસેથી સાંભળી રહ્યા હતા. આટલા જથ્થામાં પાણી વહન કરતા ડૅમની મજબૂતાઇની સાબિતી આપતા સામે પાર આંગળી બતાવીને ગોવિંદભાઇએ અમને કહ્યું કે સામે સિમેન્ટ કોંક્રિટ તૈયાર થાય છે. જેમાં આ જ નદીના ગ્રેવલનો ઉપયોગ થાય છે. 5 ml થી 150 ml સુધીનો ગ્રેવલ એમાં વાપરવામાં આવે છે. એને કોસ્ટિક સોડામાં ધોવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ પ્લાન્ટમાં લઇ જવામાં આવે છે. ત્યાં તે -13.4 સે. તાપમાને બને છે. તેથી તેને આઇસ કોંક્રિટ પણ કહે છે. આ કોંક્રિટ તૈયાર થયા પછી 20 જ મિનિટમાં તેનો ઉપયોગ કરી લેવો પડે છે. હવે સમજાતુ હતુ કે જર્મનીથી પેલી ક્રેઇન અને કેબલ કેમ મંગાવવા પડ્યા હતા. ગોવિંદભાઇ આ માહિતી આપતા હતા ત્યાં આવી અનેક ટૅક્નોલોજીના શોધકો અને આ બંધ નિર્માણમાં ફાળો આપનાર અનેક લોકોને મારાથી અનાયાસે વંદન થઇ ગયા. 1946 માં સરદાર વલ્લભભાઇ પટેલ, જમશેદજી તાતા અને ભાઇકાકા એ ભેગા મળીને આ ડૅમનું સ્વપન જોયું હતું. કારણ કે નર્મદા ભારતની પાંચમી મોટી નદી છે. નર્મદાનો કુલ બેસીન વિસ્તાર 97,410 ચો. કિ.મી. છે. જેમાં 85,858 ચો. કિ.મી. મધ્યપ્રદેશમાં, 1658 ચો. કિ.મી. મહારાષ્ટ્ર અને 9894 ચો. કિ.મી. નો બેસીન વિસ્તાર ગુજરાતમાં છે. 1946 માં Central Waterway Irrigation and Navigation commission (CWINC) જે હાલમાં Central Water and Power ના નામે ઓળખાય છે તેના નેજા હેઠળ તપાસ હાથ ધરાઇ અને આખરે નવાગામની જગ્યા પસંદ થઇ. અને પંડિત જવાહરલાલ નહેરુના હાથે શિલારોપણ થયું. નર્મદા નદીની કુલ લંબાઇ 1312 કિ.મી. છે. તેમાં તેના ઉદગમ સ્થાનથી 1163 કિ.મી. દૂર આ ડૅમ નિર્માણ પામ્યો છે. અમે ઉપર ઉંચાઇ પર ઉભા- ઉભા જ્યારે સરદાર સરોવર જોતા હતા ત્યારે ત્યાં મેં દિવાલ પર 138 મી. નું સ્થાન માર્ક કરેલું જોયું. અને મનોમન મેં ભગવાનને પ્રાથના કરી હતી કે હે ભગવાન શક્ય હોય એટલું ઝડપથી આ લેવલ સુધી બાંધકામ કરવાની ગવરન્મેંટને સદબુધ્ધી આપજે. કારણ કે જીવન સરળ બને તેવા ઉપકરણો રોજે રોજ શોધાતા જાય છે. માનવ સતત તેનો ઉપયોગ કરતો રહે છે. ડગલે ને પગલે ઇલેકટ્રીસીટીનો વપરાશ વધતો જાય છે. ગામડામાં પણ ઇલેકટ્રીસીટીનું કંઝપ્સન શહેરી વિસ્તાર જેટલુ જ થવા જાય છે. ગામડે ગામડે વિજળી પહોંચી છે. આ વિજળી એ ગામડાઓ ને હાઇટેક કર્યા છે. શહેરો હવે મહાનગરો કે મેટ્રોસિટિમાં ફેરવાતા જાય છે. અને છતાં સાંચા આંકડા જોઇએ તો શરમથી માથુ ઝુકી જાય. હા, ભારતમાં માથા દિઠ વિજળીનો વપરાશ 430 kwh છે જ્યારે અમેરિકામાં આ જ આંકડો 12300અને ચીનમાં 720 kwh નો છે. અને આવી હકીકત જ્યારે ભણેલા પણ ન સમજે ત્યારે ભારતીય નાગરીક તરીકે શરમ આવવી જોઇએ. હા, અત્યારે હું આમીર ખાન વિશે જ વિચારતો હતો. ફના ફિલ્મના રિલિઝ સમયે અને બંધની ઉંચાઇ વધવાની હતી તે સમયે તે પણ ઉંચાઇ ન વધારાવના વિરોધમાં કૂદી પડ્યો હતો. આમીરને ખબર હોવી જોઇએ કે એ જ્યારે મહારાષ્ટ્ર્, મધ્યપ્રદેશ કે ગુજરાતમાં હોય અને જો એ ક્યાંક ઇલેકટ્રિસિટિ વાપરતો હોય તો એ ક્યાંય નર્મદાની તો નથી ને ! એને ખબર હોવી જોઇએ કે એ જ્યારે પીઝા, બર્ગર કે કેક નો ઓર્ડર આપે છે ત્યારે જે તે ઓવને વીજળી વાપરી છે તેમાં નર્મદાની વિજળી તો નથી ને! દોસ્ત આમીર વાત અહિંયા જ અટકતી નથી. તુ જ્યારે ગુજરાત ના કોઇ પણ ખૂણામાં હોય કે પછી રાજસ્થાનમાં હોય અને તને તરસ લાગે અને પાણીનો ગ્લાસ મંગાવ તો જરા પુછી ને પાણી પી જે આ નર્મદાનું તો પાણી નથી ને ! કારણ કે આ કેનાલ તો બધે પ્રસરેલી છે. તને એ પાણી પીવાનો જરાય અધિકાર નથી. નર્મદાના નીર રાજસ્થાન પણ પહોંચી ચુકયા છે તો વળી મધ્યપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાત 57:27:16 ના પ્રમાણમાં વિજળી વાપરે છે. હું આગળ વિચારું ત્યાં તો પાછી City Rideઆવી ગઇ. અમે સૌ એમાં ગોઠવાઇ ગયા. અમે સૌ પાછા નીચે ઉતરીને અમારી તાવેરામાં ગોઠવાઇ ગયા અને અમારી તાવેરાએ નીચે તરફ ઉતરવાનું શરુ કર્યું. આગળ જતાં અમે સૌ પ્રથમ ગોડબુલે દરવાજો જોયો. જ્યાંથી તળાવમાં ભરાતી જળરાશીનું નિયંત્રણ કરવા સ્વ્યંસંચાલિત જળનિયંત્રણ દરવાજાઓ છે. ત્યાંથી અમે એક પછી એક એમ 4 સરોવર જોયા. જેમના નામ વડગામ, બહારફળિયા, પંચમૂલી અને ખલવાણી હતા. જેમાં ત્રીજા નંબરનું સરોવર પંચમૂલી સરોવર 105 મી.ની ઉંડાઇ વાળુ છે. વિશાળ જળરાશી અને આજુબાજુ પર્વતોની હાર જોઇને સરસ નયનરમ્ય નજારો ઉત્પન્ન થતો હતો. ગાડીમાં બેઠા બેઠા અમે જ્યારે આ નજારો જોતા હતા ત્યારે પણ મારા મગજમાં હજુ ટનલમાં આવેલું ટર્બાઇન સેક્શન જ આવતું હતું. ખરેખર હકિકત એવી હતી કે હું એકલો જ નહી પરંતુ બધા જ કંઇક ને કંઇક વિચારતા હતા.નિરજ સરે કહ્યુ કે કુદરતને ખરેખર સલામ આપવી પડે કારણ કે મારો તો થાક જ ઉતરી ગયો. તો વળી કલ્પેશસરે પણ મારા જેવું જ વિચાર્યુ અને કહ્યું ખરેખર ટૅકનોલોજી સ્વિકારવાવાળા અને ઉત્પન્ન કરવાવાળાઓના મગજ ને દાદ દેવી પડે. તો તરત જ જીગ્નેશસરથી બોલાઇ જ ગયું કે કાલરિયા આ નજારાની મુલાકાતે ન આવે તે બધાના નસીબ કેવા કમજોર કહેવાય. વાતમાં સૂર પૂરાવતા યજ્ઞેશસરે કહ્યું કે આવે તો કેટલાય પણ આપણે જે જોયું તે જોવા મળે તેને નસીબ કહેવાય. પાટીલસર તરત જ બોલી ઉઠયા કે આના માટે તો બધો યશ વિપુલસરને જ આપવો પડે. ત્યાં તો નાનકાણી તૂટીફૂટી ગુજરાતીમાં બોલી ઉઠયો કે મને તો નિરજ સરે જે વિધુત કેવી રીતે ઉત્પન્ન થાય તે સમજાવ્યુ તેમાં મજા પડી. વિપુલ સર થી બોલાઇ ગયું કે ડૅમ જોવાની ખરી મજા તો ડૅમ ઓવરફલો થાય તે જ જોવામાં છે. વાકય પતે ન પતે ત્યાં તો તરત જ નરેન્દ્રસર બોલી ઉઠયા કે હજુ તો આમાં સુધારો જરુરી છે. આટઆટલુ પાણી વહીને સીધુ દરિયામાં જતુ રહે તે ન ચાલે. 10% જ પાણી દરિયામાં જવું જોઇએ અને 90 % પાણી સિંચાઇ માટે વપરાય એવું કંઇક થવું જોઇએ. અહીંયા તો ઉલટું થાય છે. સાચી વાત છે ભાઇ આ શબ્દો એક ખેડૂત જ બોલી શકે. આજે એમનામાં રહેલો ખેડૂત બોલતો હતો એવું અમને સૌને લાગ્યું. પરંતુ અમારી પાસે એમની સાચી વાતમાં હા કહી શકાય એટલી જ સત્તા હતી. આટલી વાત થઇ ત્યાં તો નર્મદા કેનાલનો ઝીરો પોઇન્ટ આવી ગયો. ત્યાં પણ ગોવિંદભાઇના મગજમાંથી આંકડા નિકળવાના શરુ થઇ ગયા. આ કેનાલ 458 કિ.મી. લાંબી છે. જેની આ મુખ્ય શાખામાંથી 38 બીજી શાખાઓ નિકળે છે. રાજસ્થાનમાં પણ આ કેનાલ 75 કિ.મી. વિસ્તરેલી છે. દુનિયાની આ સૌથી લાંબી કેનાલ છે. ઝીરો પોંઇન્ટ પાસેથી 40,000 ક્યુસેક પાણીનું વહન કરનારી આ કેનાલ તળિયા પર 73 મી. પહોળાઇ અને સપાટી પર 102 મી. ની પહોળાઇ ધરાવે છે. આ જ નહેર ગુજરાત - રાજસ્થાન બૉર્ડર પર 2500 કયુસેક પાણીનું વહન કરે છે. જો આ આંકડા નાના લાગતા હોય તો સાંભળી લો કે અમદાવાદ શહેરની પાણીની દૈનિક જરુરીયાત 500 થી 700 ક્યુસેક છે. આ કેનાલે ગુજરાતની 18.45 લાખ હેકટર જમીનને ફાયદો કરાવ્યો છે. જેમાં 8215 ગામડા, 135 શહેરો અને 100 નદી સરોવરોને ફાયદો થયો છે. રાજ્સ્થાનના 135 ગામડા પાણી મેળવતા થયા છે. દુનિયાની પહેલા નંબરની આ RCC કેનાલ છે.આ ઝીરો પોંઇન્ટ પર 12.20 x 13.50 મી. ના 5 દરવાજા છે. દરેક ગૅઇટની ડિસ્ચાર્જ કેપેસિટિ 8000 ક્યુસેક છે. કેનાલથી ગુજરાતની ધરતી ધન્ય થઇ ગઇ છે. કારણ કે ગુજરાતમાં સૌરાષ્ટ્ર અને ઉતર ગુજરાતમાં સરેરાશ 10 માંથી 3-4 વર્ષ દુષ્કાળના હોય છે. ત્યાં આ કેનાલ વરદાનરુપ સાબિત થઇ છે અને હજુ ઘણે બધે વરદાનરુપ સાબિત થશે. કારણ કે ગુજરાતની 185 નદીઓમાંથી 8 જ નદી એવી છે કે જે બારમાસી છે. જેમાં સૌથી મોટી નર્મદા છે. અને મને યાદ આવી ગયો શ્લોક......
શં ન આપો ધન્વન્યા
શંભુ સમત્વનુપ્યા:
શં ન: ખનિત્રિમા આપ:
શનુયા: કુમ્ભ આમૃતા:
શિવા ન: સન્તુ વાર્ષિકી:
(મરુ દેશના જળ અમારા માટે સુખકર હો, અનૂપ્ય જ્લવાળા પ્રદેશોના જલ સુખકર હો, ખોદેલી નહેરોના જલ સુખકર હો, ઘડામાં ભરેલા જલ સુખકર હો, તેમજ વર્ષાઋતુના જલ અમારુ કલ્યાણ કરો.)
ધન્ય છે આના ઘડવૈયાઓ અને સહાયકો કે જેમનો અમૂલ્ય ફાળો આજે કેટલાય ને રાજી કરે છે. આ કેનાલનો રૅકોર્ડ એવો છે કે ભારતીય રેલ્વેનું નેટવર્ક 63000 કિ.મી.નું છે જ્યારે આ કેનાલનું નેટવર્ક 85898 કિ.મી. જેટલું છે. આ રૅકોર્ડ બોલતા હતા ત્યારે ગોવિંદભાઇના મોઢા પર એક તેજ હતું. અમે સૌ પાછા ગાડીમાં ગોઠવાઇ ગયા અને સમગ્ર સ્થળનો પરીચય મેળવીને પાછા જ્યાંથી શરુઆત કરી હતી તે જ્ગ્યા પર આવી ગયા. હવે અમારો સમય કેવડિયા છોડવાનો હતો. અમે એક ડૉક્યુમેન્ટ્રી ફિલ્મ જોઇને ગોવિંદભાઇનો આભારમાની ને તાવેરામાં ગોઠવાઇ ગયા. સમગ્ર સમય દરમ્યાન અમને ચા પણ યાદ આવી ન હતી. અત્યારે સાંજના 6:30 થયા હતા. અમારી ગાડી દેવલીયા ચોકડી પર ઉભી રહી અને અમે બધા ચા પીવા માટે નીચે ઉતર્યા. હું ચાની ચુસ્કી લઇ રહ્યો હતો, પરંતુ મગજમાં તો નર્મદા ડૅમની ભવ્યતા જ રમતી હતી. અને મગજના એક ખૂણામાં એક વિચાર કેડો છોડતો જ ન હતો કે ચાર ચાર રાજ્યોને થતો 100% નો ફાયદો અને છતાં દેશની પ્રગતીને આડે આવતી અરુંધતી રૉય કે મેઘા પાટકરને શું મળતું હશે ? નર્મદામાં જળસમાધી લઇ લેવાની ધમકી આપનારી બાઇ માટે મારી પાસે એક જ શબ્દો હતા કે બેન હવે તો તમે જલ્દી સમાધી લઇ લો કે જેથી આ દેશનું કંઇક ભલું થાય. તો મારા મગજમાં અરુંધતી રૉયના એ શબ્દો ફરવા લાગ્યા કે " મોટા બંધ રાષ્ટ્ર્ના વિકાસ માટે એવા છે કે જાણે લશ્કરના હથિયારગૃહમાં પડેલો પરમાણુબોમ્બ. આ સામુહિક વિનાશના શસ્ત્રો છે. સરકાર આ બન્નેનો ઉપયોગ લોકોને અંકુશમાં રાખવા માટે કરે છે. આ બન્ને પોતાની જાત પર અશુભ સમયના સંકેત છે. આ જોડાણ દર્શાવે છે કે આ ફક્ત જોડાણ નથી પરંતુ માનવજાત જે રહે છે તે ગ્રહ સાથેની સમજૂતી છે. આ બુધ્ધિચાતુર્યતા ઈંડા ને મરધી સાથે, દૂધને ગાય સાથે, ખોરાકને જંગલ સાથે, પાણીને નદી સાથે, વાયુ/પવન ને જીવન સાથે અને પૃથ્વીને માનવના અસ્તિત્વ માટે જરુરી હોવાનું કબુલવા માટે મજબૂર કરે છે. (Big Dams are to a Nation's Development what Nuclear bombs are to its military Arsenal. They are both weapons of mass distruction. They are both weapons government use to control their own people. Both 20th century emblems that mark a point in time when human intelligence has outstripped its own instinct for survival. They are both maligant indications of civilisation turning upon itself. They represent the serving of the link, not just the link – the understanding between human being and planet they live on. They scramble the intelligence that connects eggs to hens, milk to cows, food to forests, water to rivers air to life and tha earth to human existance.) મને સમજાતુ નથી કે આ કેવી વાત કહેવાય આ લોકો દુનિયા સાથે અપગ્રેડ થઇને જીવે છે અને નવી ટેકનોલોજી માટે કશું ગુમાવવા તૈયાર નથી. બેમાંથી એક વાત સ્વિકારવી જ પડશે. તો જ કંઇક થશે. બાકી તો ભારત માત્ર અમેરિકા બનવાના સપના જ જોતુ રહેશે. ડૅમના થોડા ઘણા લેખા જોખા જોવામાં મારા મગજ ને તાવેરામાં બેઠા બેઠા મેં નવો વણાંક આપ્યો. ફેબ્રુઆરી 1999માં ડૅમની ઉંચાઇ 80 થી 88 મી. વધારવાની મંજૂરી મળી. ઓક્ટોબર 2000 માં 90 મી. લઇ જવાની પરવાનગી મળી. તો મે 2002 માં ઉંચાઇ 95 મી. લઇ જવાની પરવાનગી મળી. સૌથી સરસ સમાચાર માર્ચ 2004 માં આવ્યા ઉંચાઇ 110.64 મી. સુધી લઇ જવાની પરવાનગી મળી. અને આખરે માર્ચ 2006 માં બંધની ઉંચાઇ 121.92 મી. સુધી લઇ જવાની પરવાનગી મળી ગઇ અને ગુજરાત ધન્ય થઇ ગયું. 2006 થી ત્રણ ત્રણ વર્ષના વાણા વાઇ ગ્યા છે પણ એક પણ સારા સમાચાર આવ્યા નથી. ગુજરાતની 5 કરોડ જનતા ક્યારની રાહ જોઇને બેઠી છે. હું આટલું વિચારું છું ત્યાં તો કરનાળીનું મંદીર આવી ગયું છે. ત્યાં પણ અમે ઘણા નસીબદાર રહ્યા. મંદિરમાં રાત્રીના 8 વાગ્યે અમે દર્શન કર્યા. હું બીજા બે ત્રણ સર સાથે નીચે મહાકાળી મંદીરમાં પણ દર્શન કરી આવ્યો. મંદિરમાં થોડો સતસંગ પણ થયો. કરનાળીમાં અમારી જમવાની વ્યવસ્થા પહેલેથી જ પાટીલે કરી રાખી હતી. ત્યાંથી જમીને નિકળ્યા અને રાત્રે 10:30 અમે સનરાઇઝમાં પાછા ફર્યા. મેં મારા CBZની કિક મારી અને ઘરે જવા નિકળ્યો. પણ રસ્તામાં પણ મને તો ગોવિંદભાઇનું એક વાક્ય જ યાદ આવી જ્તું હતું. ખલવાણી સરોવર અમે જ્યારે જોયું ત્યારે ગોવિંદભાઇ બોલ્યા હતા કે સાહેબ આ સરોવરમાં મારી 16 એકર અને 9 ગુંઠા જમીન ગઇ છે. વગર કંપ્લેને જીવતા અને આજે આવી રીતે ગાઇડ તરીકે ફરજ બજાવતા અને ગુજરાન ચલાવતા કેટલા ગોવિંદભાઇ -અરુંધતી રૉય, મેધા પાટકર કે આમિરખાન સામે રજુ કરું. આવા ગોવિંદભાઇ જ દેશને જીવતો રાખે છે.


Ajit Kalaria

હેપ્પી બર્થ ડે કંજ

પ્રિય કંજ તને રમતા રમતા ઉભો થઇ જ્તા, શાંતિથી બેસી જતાં, ગાડી પાસે દોડી જતાં, બાઇક ઉપર બેસવા અધીરો થાતા, વસ્તુ પકડવા કે લેવા માટે ઉભો થતા- બેસતા- વાંકો વળતા કે હાથમાંથી છટકતા, દાદા સાથે રમતા, બા સાથે વસ્તુ લેવા માટે જીદ કરતા, ગાય ભેંસ કે કુતરા પસાર થાય ત્યારે તેને કુતુહુલતાથી જોતાં, પપ્પા આવ્યા છે એવી ખબર પડતા દરવાજા સુધી ઘુટણીયે દોડી જતાં, વસ્તુ ને હાથમાં લઇ ને ફેંકતા, ક્યારેક ખોટું ખોટું રડતા તો ક્યારેક હસી પડતા કે ક્યારેક અટહાસ્ય કરતા, કેટલીય વખત કેમેરા સામે ગોઠવાઇ જતા, નવી વસ્તુ જોઇ ને હરખાઇ ઉઠતા, ચાંદામામા ક્યાં છે તો ઉપર તરફ જોઇ આંગળી બતાવતા, પ્લેનને રાત્રે આકાશમાં જોયું હોય તો છેક છેલ્લે સુધી સતત તેને સતત જોયા કરતો, સામેવાળા જે બોલે તેની નકલ કરવા માટે મોઢું ખોલતો કે બબડાવતો, સોફા પર ખુરશી પર કે ટેબલ પર ચઢી જતો અને ચઢીને જાણે કંઇ પરાક્ર્મ કર્યુ હોય એમ બધા સામે હસીને મલકાતો તને સતત જોયો છે. તને સતત માણ્યો છે. હવે તો તું આંગળી વડે વસ્તુ બતાવતા પણ શીખી ગયો છો. હા તું બોલી નથી શકતો પણ આંગળી બતાવીને કહી દે છે આ.....આ.....!!!!!!!

બા સાથે, દાદા સાથે, પપ્પા સાથે, મમ્મી સાથે, ફઇ સાથે, ઘર સાથે અને અન્ય અનેક સાથે સતત તાલ મિલાવીને તું સરસ રમતા શીખી ગયો છો. આ રમતમાં ને રમતમાં ફરી ક્યારે 27મી ઑગસ્ટ આવી ગઇ કંઇ જ ખબર ન રહી!

HAPPY B'DAY MY DEAR SON

આ વર્ષમાં તું ચઢતા પડતા અને આખળતા શીખ્યો છો. હંમેશા પપ્પાને જોઇ ને હસી ઉઠયો છો. તારી આ જ સ્માઇલે તો થાકી ને આવેલા પપ્પાને ચાર્જ કર્યા છે. ક્યારેક તે સતત મારી જ ઝંખના કરી છે. તો ક્યારેક ગિરનાર નો કોઇ સિંહ પેટ ભરી ને એક ઘટાદાર વૃક્ષ નીચે આરામથી સૂતો હોય એમ સૂતેલો પણ તને જોયો છે. આ એક વર્ષમાં તને અનેક વખત સપનાઓમાં પણ કલ્પયો છે તો અનેક વખત કામ કરતા કરતા તારી આકૃતિ ઉપસી આવતી પણ જોઇ છે. બસ હવે તું ક્યારે ચાલતા અને બોલતા શીખે તેની રાહ જોઉં છું. કારણ કે તું બોલતા શીખે પછી તને ઘણી બધી વાતો શીખવવી છે ઘણી વાતો કરવી છે તો આંગળી પકડીને આ જગતનો પરીચય કરાવવો છે. અત્યારે તો કિશોર કુમારે ગાયેલુ અને લખલું એક જ ગીત યાદ આવે છે.

આ ચલ કે તુજે મેં લેકે ચલું
એક ઐસે ગગન કે તલે.
જહાઁ ગમ ભી ના હો , આંસુ ભી ના હો.
બસ પ્યાર હી પ્યાર પલે.....
આ ચલ કે.......


સૂરજ કી પહેલી કિરન સે આશા કા સવેરા જાગે
ચંદા કી કિરન સે ધૂલકર ઘનઘોર અંધેરા ભાગે
કભી ધૂપ મીલે, ક્ભી છાંવ મીલે , લંબી સી ડગર ન ઢલે.
જહાઁ ગમ ભી.....


જહાઁ દૂર નજર દોડાયે, આઝાદ ગગન લહેરાયે,
જહાઁ રંગ બી રંગી પંછી, આશા કા સંદેશા લાયે.
સપનો કી પલી, હસતી હો પરી, જહાઁ સામ સુહાની ઢલે.
જહાઁ ગમ ભી.....
જ્યારે એક બાળક ઉછરતુ હોય છે ત્યારે કુંટુંબ ના દરેક સભ્ય ભરપૂર લાડ લડાવતા હોય છે પરંતુ મારા મનમાં એક જ ભાવના હોય છે કે જે હું નથી કરી શકયો જ્યાં હું થોડા માટે પણ રહી ગયો છું ત્યાં તું પહોંચી જજે. તું તારી જિંદગી તારી રીતે જીવી લેજે જીતી લેજે.....


એમ કહેવાય છે કે બાળકને એક મા સર્વસ્વ આપે છે પરંતુ બાપ પોતાના સંતાન ને સતત ને સતત કંઇક આપ્યા જ કરતો હોય છે. મને અત્યારે મહાભારત યાદ આવે છે જેમાં દેવવ્રત ને ઇચ્છામૃત્યુનું વરદાન આપી તેને ભીષ્મ નામ આપનાર તેના પિતા સાંન્તનું જ હતા. આજે આ શુભ દિવસે હું તને દુષ્યંત કુમાર ની કવિતામાં આશિર્વાદ આપુ છું......

જા,
તેરે સ્વપન બડે હો
ભાવના કી ગોદ સે ઉતરકર
જલ્દ પૃથ્વી પર ચલના શીખે
ચાંદ તારો સી અપ્રાપ્ય સચ્ચાઇઓ કે લીયે
રુઠના - મચલના શીખે
હંસે
મુસ્કુરાયે
ગાયે
હર દિયે કી રોશની દેખકર લલચાયે
ઉંગલી જલાયે
અપને પાઁવો પર ખડે હો.
જા,
તેરે સ્વપન બડે હો. Ajit Kalaria

કવિતા

કવિતા

લખવા બેઠા અને કાગળ પર લખાય જાય તે કવિતા નથી. કવિતા એટલે સ્વયંસ્ફુરણા. એનો ક્યારે અસ્ખલિત પ્રવાહ ચાલુ થાય તે નક્કી જ નહી ને ! જાણે અચનાક જ કોઇ પર્વત પર વાદળો ઘેરાયા હોય અને મુશળધાર વરસાદ તૂટી પડયા પછી એ પર્વત પર થી ચારે બાજુ જેમ ઝરણા વહેવા માંડે તેમ ઉછળતા કૂદતા શબ્દો આવે ને ત્યારે કવિતા રચાય ! આ શબ્દો કંઇ બંધ ઓછા થાય! એ તો પેલા ઝરણાની જેમ જ આગળ જ વધે.....


દરેકનો સોદો થાય કવિતાનો સોદો ન થાય. કવિતાનું મૂલ્ય રુપિયામાં ન અંકાય. તેનું તો બાર્ટરિંગ પણ ન થાય. તે તો માત્ર કોઇકના હ્દયમાં ઉગે અને પછી અનેકના હ્દયને વલોવે. ક્યારેક તો એવું પણ બને કે કવિતા એકથી બીજાના હાથમાં અને બીજાથી ત્રીજાના હાથમાં જાય અને ક્યાંક કવિવરનું નામ ભૂલી જવાય અને છ્તાં પણ એ તો આગળ જવાની જ. હજારો હૈયાને પુલકિત કરવાની જ. ક્યારેક તો એમ થાય છે કે કવિતા હ્દયના ભાર ને હળવો કરવા જ જ્ન્મી છે. ક્યારેક કવિતાનું સ્વરુપ પ્રિયજ્ન કરતા પણ વહાલું લાગે.

આવનારા દિવસોમાં વૈજ્ઞાનિકો એવું સાબિત કરે કે કવિતા હાર્ટ એટેકની શક્યતાઓ ઘટાડનારી છે તો એમાં કોઇ જ અતિશ્યોક્તિ નહિ હોય. ક્યારેક શાંત ચિત્તે વિચારું છું ત્યારે એમ થાય છે કે વાલ્મિકી એ રામાયણ, વેદ વ્યાસે મહાભારત અને શ્રી અરવિંદે સાવિત્રી કાવ્યમય રીતે કેમ લખ્યા હશે. ત્યારે અંતરમાંથી અવાજ આવે છે કે એટલે જ તો અલગ અલગ ભાષ્યકારો મળ્યા. એટલે જ તો દરેક ને પોતાની રીતે સમજવાની કે પામવાની તક મળી.. જો સામાન્ય લખાણ હોત તો લોકો ક્યારનાયે ભૂલી ગયા હોત એમ પણ બને.

કોઇકના હ્દયનો તાર બીજા કોઇ પાત્ર સાથે, કુદરત સાથે કે ક્યાંક પણ જોડાય ત્યારે તેમાંથી શબ્દો પેદા થાય અને કવિતા બને. તાલાવેલી, અધીરાઇ અને ઉત્સુકતાને પાના પર ગોઠવતા શબ્દો એટલે કવિતા. જેમ કુંભાર માટીના પિંડને નવો જ આકાર આપે એમ શબ્દોને આકાર મળે એટલે કવિતા જન્મે. પ્રિયજનને કાગળરુપી કેનવાસ પર આલેખે તે કવિતા, જોજનો દૂર રહેલી પ્રેમિકાની આકૃતિ ઉપસાવે તે કવિતા, વિરહની વેદના ઘટાડે તે કવિતા, વિદાયના આંસુ સારે તે કવિતા, વિષાદ ઘટાડે તે કવિતા, ઝઘડીને છૂટા પડતા બે માનવહૈયાના હ્દયના ભાર ને હળવો કરે તે કવિતા, વાર તહેવાર કે પ્રસંગોને પ્રાસમાં લે તે કવિતા, આભના સૂર્ય-ચંદ્ર કે તારાને પણ ન ભૂલે તે કવિતા, ક્યાંક શ્યામની મોરલી બની તો ક્યાંક મીરાના ઘુંઘરું બની વ્યક્ત થાય તે કવિતા, હ્દયપ્રદેશને ઉજાગર કરતું માનવમનનું વિચારવલોણું એટલે કવિતા, એકાંતની પળો ને સાચવે તે કવિતા ને એકાંતમાં ઉત્પન્ન થાય તે કવિતા, એકલતાના ઝરુપાને ઘટાડે તે કવિતા ને કયારેક પોતાને જ આલેખે તે કવિતા......

પ્રિયજન માટે કલમ ઉપડેને તેમાંથી ટપકતા શબ્દો એ કદાચ અશ્રુઓની ધાર સ્વરુપે હોય કે હરખના ઉમંગની વ્યક્તાતાના શબ્દો હોય તેમાંથી કવિતા નિતરતી હોય.કોઇક ગમતી વસ્તુ કે પાત્ર માટે લાગણી જન્મે ત્યારે કવિતા તેના ગર્ભમાં પેદા થતી હોય છે. જ્યારે કોઇ વ્યકિત લાગણીમાં નહાતો હોય ત્યારે કવિતા જન્મે, વિરહમાં નિતરતો હોય ત્યારે કવિતા જન્મે, કોઇ પ્રેમમાં ભીંજાતો હોય ત્યારે કવિતા જન્મે, આંખનાં આંસું કાગળ પર ટપકે ત્યારે કવિતા જન્મે, એકમેકમાં ભળી જવાય ત્યારે કવિતા જન્મે, અનહદનો સૂર સાંપળેને ત્યારે કવિતા જન્મે, શ્યામને પામવા વાળી મીરાના હ્દયમાં પણ કવિતા જન્મે ને તાપીના કિનારે પણ કવિતા જન્મે, યુધ્ધમાં પણ કવિતા જન્મે, કોલાહલમાં પણ કવિતા જન્મે, ક્યારેક ઉજરડાંમાં પણ કવિતા જ્ન્મે, ચિતાની આગમાંથી પણ કવિતા જન્મે, મોનાલીસાને જોઇ ને પણ કવિતા જન્મે, જ્યરે મન અક્લ્પય પ્રદેશ પર પહોંચે ત્યારે કવિતા જન્મે, જ્યારે કંઇક જોઇને રોમ રોમ પુલકિત થઇ ઉઠે ને ત્યારે કવિતા જન્મે. અરે કવિતા કયારે અને કયાં નથી જન્મતી....

કાવ્યત્વ માણવું એ પણ એક કવિતા જ છે.

માત્ર બે જ કવિતા ને માણીએ....એક ગુજરાતી અને એક અંગ્રેજી.....

હું મિજલસ નો માણસ છું.
કોઇ પણ વસ્તુ
હું એકલો એકલો માણી શક્તો નથી.
એક સારું ગુલાબ જોઉ તો પણ
મને થાય કે આ હું કોઇક ને બતાવું.
ગુલાબને ચૂંટી લેવામાં મને રસ નથી;

ગુલાબને જોઉં છું ત્યારે
ક્યારેક મનોમન એની
પાંદડીઓ જોડે વાતો કરી લઉં છું.
પણ એ ગુલાબ જોતાની સાથે જ
તારી સ્મૃતિ જાગે છે,
ત્યારે મારી વાત ગીત થઇ જાય છે;
અને તું સાથે હોય તો
સંગીત થઇ જાય છે.

મારી સાથે
કોઇ નથી હોતુ ત્યારે
મારી સાથે
એક બીજો સુરેશ હોય છે.
એને હું ચિત્રો બતાવું છું.
સંગીત સંભળાવું છું.
એ ક્યારેક મારું કહેવું માને છે
અને મારા આનંદમાં
સહભાગી થાય છે
પણ એ ક્યારેક
નથી પણ માનતો.
એને મારા સિવાય કોઇકની
ઝંખના હોય છે કોઇક્ના
વિના એ અભાગી થઇ જાય છે
અને ઉદાસ થઇ જાય છે.

તમે કદાચ નહી માનો પણ
આનંદ પણ ઉદાસ હોઇ શકે છે.
પાણીને પણ પ્યાસ હોઇ શકે છે.

માણસો મને થકવી મુકે છે.
તો પણ ફરી ફરીને
હું કેમ માણસ પ્રત્યે વળું છું ?

ભગવાન તરફ વળવાના
પ્રયત્નો પણ નિષ્ફ્ળ થાય છે.
કેમ જાણે ભગવાન કહેતા ન હોય
કે મારી પાસે આવવાનો
એક જ રસ્તો છે -
- અને તે માણસ.

આવું બધું ભગવાન
કહેતા ન પણ હોય.

શક્ય છે કે મને અનુકૂળ હોય
એવું જ હું સાંભળતો હોઉં.
મને તો ઘણી વાર એમ પણ લાગે
છે કે ભગવાનને ખણ ખોતરીને
પૂછીએ કે તારે શું થવું છે?
તો એ પણ કદાચ
એક જ જવાબ આપે-
મારે માણસ થવું છે.

ભગવાનને પણ એકલા એકલા
ગમતું નહી હોય
એટલે તો એમણે આ સૃષ્ટિ સરજી.
ભગવાન જો એકલતા સહન ન
કરી શકે તો મારું તો શું ગજું ?
અથવા એવું પણ હોય કે
જે એકલતા સહન કરે
તે ભગવાન થઇ જાય.
મને ઘણી વાર મારા મરણના
વિચાર આવે છે.
કહેવાય છે કે 'સેલ્ફ લવ' માં
પડેલો માણસ મરણના વિચાર કરે.

તમને કદાચ દેખાતુ નહી
હોય પણ મને મારું શબ
પડેલું દેખાય છે.
ચહેરા પર મરણનો સુંવાળો
હાથ ફરી ગયો છે,
એનો સ્પર્શ હું ભીતરથી માણું છું.
મરણ વખતે પણ આંખ
ખુલ્લી હોય તો સારું.
ખબર છે કંઇ દેખાવાનું તો નથી.
પણ કદાચ કંઇક દેખાય જાય તો...
જ્તાં જતાં ગીતની
એકાદ કળી તો ગુંજી તો લઉં.
મારું મરણ પણ
હું એકલો નહી જોઇ શકું.
મારા બગીચાનું એ અંતિમ ગુલાબ
તને બતાવી શકું તો કેવું સારું.

કોઇ પણ આનંદ
સાથે માણવાની ટેવ પડી છે.
જીવતા જીવતા મરણની વાતો
કરવી અને ભવિષ્યના સ્મરણની
સૃષ્ટિમાં સરી જવું-
તારી આંખ સામે જ ખરી જવું
અને ખર્યા પછી તારા આંસુથી
ભીતરને ભીતર ખીલી જવું
એ મને ગમતી વાત છે.

-સુરેશ દલાલ

If I am I because I am I
and you are you
because you are you
then I am and you are.
But If I am I
because you are you
and you are you
because I am I
then I am not
and you are not.
- Ruby Mendale

Ajit Kalaria

કલાનગરીમાં 28 જુલાઈ 2009 ની સાંજ શંકર જ્યકિશના નામે

Golden Songs – Golden Moments

C.C.Mehta ઑડિટોરીયમમાં પહોંચતા પહેલા જાણ્યું કે ગ્રુપ બોમ્બેથી આવ્યું છે. જયારે ટિકીટો ખરીદી ત્યારે ઉપર વાંચ્યું ત્યારે ખબર પડી કે આ મહેફીલને "આ અબ લૌટ ચલે...." એવું નામ આપવામાં આવ્યું છે. હા એ જ શંકર જયકિશનનું ગીત. પિકચરનું નામ યાદ ન હોતું આવતું. પરંતુ ગીતનો સીલસીલો શરુ થયો અને આ ગીત ખુબ જ સરસ રીતે ગવાયું. જીસ દેશ મેં ગંગા બહેતી હૈ નું આ ગીત ખરેખર મારવલસ રીતે ગવાયું. 9:15 શરુ થયેલી આ મહેફીલ મને આવનારા ઘણા સમય સુધી ચાર્જ રાખશે તેવો અંદાજ ન હતો.

સવા નવે શરુ થયેલી આ મહેફીલના બધા જ સૉંગસ ખરેખર ગોલ્ડન સૉંગસ હતા. આ સૉંગસ જેટલો સમય ગવાયા તે સમયની ક્ષણો ગોલ્ડન મોમેન્ટસ હતી. એમ કહેવાય છે કે જ્યારે કોઈ પ્રસંગ વ્યકિતને ગમી જાય ત્યારે તે મગજમાં ચોક્ક્સ જગ્યાએ કેન્દ્રિત થઈ જાય છે અને તે વ્યકિતને મૃત્યુપર્યંત યાદ રહી જાય છે. પરંતુ મારી આજની આ ગોલ્ડન મોમેન્ટ્સ મારા મગજમાં ન ઉતરતા સીધી જ મારા હ્દયમાં જ ઉતરી અને મારા રકતમાં રહેલા હિમોગ્લોબીન સાથે સંયોજાઈને ઑક્સીસંગીતના સ્વરુપમાં સમગ્ર શરીરમાં પથરાઈ ગઈ. મારા સમગ્ર શરીર સાથે હું સંગીતમય થઈ ગયો. સંગીતનો અસ્ખલીત પ્રવાહ એવો વહ્યો કે ઑડિટોરિયમમાં બેઠેલ એક પણ વ્યકિત એવી ન હતી કે જેમનું માથું સંગીતના તાલ સાથે તાલ મિલાવતું ન હોય. 9:15 શરુ થયેલી સંધ્યા કોઈ પણ જાતના સ્વાગત કે બીજી કોઈ ફોર્માલીટી વીના શરુ થઈ ગઈ તે ખરેખર આનંદની વાત હતી. સંગીતને આટલું વ્યવસ્થિત સમજવાવાળા આયોજકો ખરેખર પ્રશંશાને પાત્ર છે. 5 સંગીતગાયકો, 1 હોસ્ટ અને 8 સંગીતવાધ્યકારોના સમુહથી બનેલી આ બોમ્બેની ટીમ વડોદરાના કલાપ્રેમી નાગરીકોની સામે બેસીને જ્યારે હિન્દી ફિલ્મ સંગીતનાએ સુવર્ણ અને અદભુત સંગીત બેલડીને ઉજાગર કરતા હતા ત્યારે એમ જ થતું હતું કે આ બૉમ્બેની ટીમ કેટલી પ્રેકટીશ કરીને આવી છે તેનો અંદાજ નિકાળવો મુશ્કેલ છે. સૉંગસનું લીસ્ટ તો જુઓ ખબર પડશે......
પતિતા - કિસીને મુજ્કો બના કે અપના...
જબ પ્યાર કિસી સે હોતા હે - જીયા હો જીયા હો...
મેરે હુજુર - ઝ્નક ઝ્નક....
જીસ દેશ મેં ગંગા બહેતી હૈ - તુમ ભી હો દોનો હે....
મેરે યાર સબ્બા ખેર....
આશિક - ઓ શમા મુજે ફુંક દે....
ચોરી ચોરી - જહાઁ મેં જાતી હું....
દિલ અપના ઓર પ્રિત પરાઈ - અજીબ દાસ્તા હે યે....
દિલ તેરા દિવાના હે સનમ ...
લવ મેરેજ - ધિરે ધિરે ચલ ચાંદ ગગન મેં.....
ઉજાલા - યા અલ્લાહ યા અલ્લાહ ....
આવારા - તેરે બીના આજ યે દિલ ભી.....
રાત ઓર દીન મેં - દિલ કી વિરહ...
લવ મેરેજ - કહે ઝુમ ઝુમ યે રાત.....
યહુદી - યે મેરા દિવાનાપન હે.....
ઉજાલા - તેરા જલવા જીસને દેખા વો તેરા.....
બ્રર્હ્મચારી - દિલ કે ઝરુખે મેં....
બુટ પૉલીશ - લપક ઝપક ......(મન્ના ડે)
દિલ અપના ઓર પ્રિત પરાઈ - અન્દાજ મેરા મસ્તાના ....
ગુમનામ - જાને ચમન....
સંગમ - ઓ મેરે સનમ....
તિસરી કસમ - પાન ખાયે સૈયા હમારો.....
પ્રોફેસર - આવાજ દે કે.....
શ્રી 420 - મુડ મુડ કે ન દેખ......
મેરા નામ જોકર – જાને કહાં ગયે વો દિન.....

સીલસીલો હજુ અટક્યો નથી... ત્રણ ગીતોની ઝલક બાકી હતી...
નૈન મીલે ચેન કહાઁ....
તેરા જાના દિલ કે અરમાનો કા .....
રાત કે હમસફર ......
અને છેલ્લે પ્રોગ્રામને ટાઈટલ અપાયું હતું તે ગીત.....
જીસ દેશ મેં ગંગા બહેતી હે નું આ અબ લૌટ ચલે.....

જે ગીત ખુબ જ પ્રેકટીસ માંગી લે તેનું જ લીસ્ટ છે. સમગ્ર સમય દરમ્યાન એક પણ સૉંગસમાંથી તાલ, રિધમ કે કોઈ પણ પ્રકારની ભૂલ પકડવી એ અઘરુ કામ હતું. પરંતુ તમામ શક્યતાઓના અવરોધોને દૂર કરી શકનારી આ ટીમ ખરેખર દાદ માંગી લેનારી નિકળી. શંકર જયકિશનના ગીત ગાવા વાળા વ્યક્તિઓએ એક વખત તો આનંદ પાલવરકરને તો મળવું જ જોઈએ એવું મને લાગે છે.

એક ગીત પછી શરુ થતું બીજું ગીત અને વચ્ચે આવતી host ની ક્ષણો ખરેખર એક અદભુત સિંકરોનાઈઝેશન હતું. જેવી રીતે ઘણી ઓછી બુક હોય છે કે જેની પ્રસ્તાવના વાંચવી ગમે તેમ ઘણી ઓછી મહેફિલ હોય છે જેમાં host ના હાથમાં માઈક સોભતું હોય છે. આજ નો host ભીમસેન ખરેખર કાબિલેદાદ હતો.

હા દોસ્તો, એક સામાન્ય મિસ્ત્રીના કુટુંબમાં ગુજરાતના વલસાડ નજીક વાંસદા ગામે જન્મી ને હિન્દી ફિલ્મ સંગીતને એક નવો ઑપ આપનાર શંકર જ્યકિશન ને ગુજરાતે ન્યાય કર્યો હોય તેવું ખુબ જ ઓછું દેખાય છે. છેલ્લા છેલ્લા સ્વામી સચ્ચીદાનંદે આ કામ માથે લીધુ અને વાસંદામાં શંકર જ્યકિશનનું એક સ્ટેચ્યુ મુકાવ્યું. સ્ટેચયુ બનાવવાની કિંમત કારીગર પાસેથી રુ 5 લાખ નક્કી થઈ હતી, પરંતુ સ્ટેચ્યુ બની ગયા પછી તેણે કહ્યું હતુ કે હવે મારે આના રુ. લેવાના ન હોય. ધન્ય છે એ શિલ્પકાર અને ધન્ય છે આ ગુજરાતનો એક સંત જે આવી બાબતોને પણ ધ્યાનમાં રાખે છે. શંકર જ્યકિશનની હજુ ગુજરાતે કદર કરવાની બાકી છે. ગુજરાતનો શ્રેષ્ઠ સંગીત એવૉર્ડ શંકર જ્યકિશનના નામે જ અપાવવો જોઈએ. તો જ ગુજરાતે ખરી કદર કરી તેમ કહેવાશે. ગુજરાતે હજુ આ સદાબહાર સંગીતકારના નામે સંગીત ઍકેડેમી શરુ કરવાની બાકી છે. અત્યારે તો વડોદરાના કલાપ્રેમીઓ તરફથી શંકર જ્યકિશનને ઉજાગર કરવાવાળા બોમ્બે ગ્રુપને હેટ્સ ઓફ.


Ajit Kalaria

ઝંડ હનુમાન

શ્રાવણ માસનો પહેલો શનિવાર ઝંડ હનુમાન

23મી એ recessના સમયમાં ચા પીતાં પીતાં જ નક્કી થઈ ગયું કે બે દિવસ પછી શ્રાવણ માસનો પહેલો શનિવાર આવે છે તો ચાલો ઝંડ હનુમાન થઇ આવીએ. નાનકાણી સરે તાવેરા બુક કરાવી દીધી. હજુ આજે તો છેલ્લો પિરિયડ ચાલુ હતો ત્યાં તો તાવેરા આવી ગઇ. અને આ જ છેલ્લા પિરિયડમાં બીજા એક સારા સમાચાર આવી ગયા કે સમીર સર પણ આવે છે. હવે આજે કે.જે. સર આવવાના ન હતા. તેથી એક જગ્યા બચતી હતી. સ્કૂલ માંથી છૂટીને બધા સીધા જ કલ્પેશ સરની ઘરે જ ગયા. ત્યાં બેઠા બેઠા વિચાર આવ્યો કે નિરજ સર ને ફોન કરી જોઇએ કદાચ ફ્રી હોય તો આવી જાય. અને મેં તેમને ફોન કર્યો અને કહ્યું સર 10 મિનિટમાં આવું છું, તૈયાર રહેજો. અને તરત જ હા જવાબ મળી ગયો. વાહ... કદાચ આનું જ નામ મૈત્રી, આનું જ નામ કદાચ વિશ્વાસ અને કદાચ આનું જ નામ તો તૈયારી કહેવાય. Sunrise માંથી ગાડી ઉપડી અને સીધી જ નિરજ સરના ઘર પાસે મેઇન રોડ પર ગાડી ઉભી રહી. 10 શિક્ષકોથી તાવેરા ભરાઇ ગઇ. અરે હા ગાડીમાં બેસતા પહેલા જ Ajit Kalaria એ તો કહી દીધું કે હું તો આગળ જ બેસીસ. સાથે સમીરને લઇ લીધો. અને અમારી તાવેરા ઉપડી. તાવેરાના ડ્રાઇવરનું નામ જાણી લીધું. સલીમ. બે ત્રણ મસકા મારી દિધા જે અમને આગળ ઉપર કામ આવવાના હતા.

ખબર જ હતી કે બેઠા પછી કોઇ ચુપ રહેવાનું નથી. અને શરુ થઇ ગયો એ જ સીલસીલો ! કંઇક નવા જોક્સ કંઇક નવી વાતો અને લાગતા વળગતાને યાદ કરીને તેના પર comments કરવાનું કોઇ ચુકતુ ન હતું. બસ બજરંગદળ સાથે ફરવામાં આ જ તો મજા છે. કંઇ કેટલીય નવી વાતો જાણી તો કંઇ કેટલીય comments પસાર થઇ. લોકો કહે છે ને કે શાળાએ બીજુ ઘર છે. પરંતુ મારા માટે મારું ઘર છોડયા પછી હંમેશા મને મારું બીજુ ઘર મારા મિત્રો સાથેની ક્ષણ લાગી છે. જ્યારે મિત્રો સાથે હોઉ છું ત્યારે બધુ જ ભૂલી જવાય છે. કંઇ કરતા કંઇ જ યાદ આવતું નથી. મને હંમેશા એવું લાગતું હોય છે કે હું કોઇ એક અલગ જ દુનિયામાં હોઉ છું. મને હંમેશા એવું લાગ્યું છે કે મારી કુંડળીમાં મૈત્રીનું ખાનું સૌથી strong છે અને એમાં પણ એવા સારા ગ્રહો પડેલા છે કે મિત્રોના પ્રેમનો અસ્ખલિત પ્રવાહ સતત વહ્યા જ કરે છે.

વાતો વાતોમાં ક્યારે સર્વોતમ હોટલ આવી ગઇ કંઇ જ ખબર ન રહી. સર્વોતમ હોટલમાં જમવા બેઠા. ફટાફટ બધા જ ગોઠવાઇ ગયા. અડધાએ શ્રાવણ માસનો શનિવાર કર્યો હતો. અને જમવામાં છાસે તો બધાના જ મન હરી લીધા હતા. જમીને સૌથી પહેલો હું જ ઉભો થઇ ગયો હતો. દસ વ્યકિત અને બીલ પુરુ 1000 રુપિયા. નાનકાણી હતા એટલે ખાવાની કંઇ ચિંતા જ ન હોય. કેમકે નિકળતી વખતે પણ કાકડી લીધી હતી અને અત્યારે પણ ફરાળી ચેવડો લઇ લીધો. એ મને જ ખુબ કામ આવશે કારણ કે શનિવાર કરવાવાળાના લીસ્ટમાં મારું પણ નામ હતું.

ફરીથી બધા ગાડીમાં ગોઠવાઇ ગયા. બધાએ જગ્યા બદલી જોઇ કોઇને ફાવ્યું નહી. ફરીથી બધા એ જ જ્ગ્યાએ ગોઠવાઇ ગયા. નજીકથી પાવાગઢ જોયો અને પાવાગઢ પર છવાયેલા વાદળો નજારાને વધારે સરસ બનાવતા હતા. એકાદ બે ફોટા મેં મારા cybershot માં પણ ક્લિક કરી લીધા. ગાડીમાં થોડી થોડી વારે ગ્લાસ બંધ કરવા પડતા હતા તો ખોલવા પડતા હતા. કારણ કે કયારેક વરસાદ ખૂબ જ વધી જતો હતો. આ સમય દરમ્યાન ફરીથી એ જ મસ્તી એ જ comments બધુ ચાલતું રહ્યું. સુરેશ દલાલે કહ્યું છે તેમ એવું જ લાગે કે જાણે મૈત્રીનું ઉપનિષદ ખૂલ્યું છે. મૈત્રીનો નવો સેતુ રચાતો હોય અને એ સતત આગળ વધયે જ જ્તો હોય એવું સતત લાગ્યા જ કરે. આગળ સમીર સર સાથે કંઇક નોલેજની વાતો થઇ તો કંઇક મસ્તી પણ થઇ. પણ જે થતું તેમાં ખરેખર મજા આવતી હતી. જોત જોતામાં ક્યારે મંદિર આવી ગયું તેની કંઇ ખબર જ ન રહી. મંદિરમાં જવા માટે અડધો કિમી જેટલા અંતરે એક ભવ્ય ગેઇટ બનાવ્યો છે ત્યાં જ ગાડી પાર્ક કરી દીધી. ખુલ્લા પગે અડધો કિમી ચાલીને અમે સૌ પોત પોતાની રીતે પહોંચ્યા. સરસ હરિયાળી ખરેખર મન હરી લેતી હતી. સરસ જ્ગ્યા જોઇને અમારા10 નો એક સરસ ફોટો મારા cybershot માં ક્લિક કરાવી લીધો. દરેકે હનુમાનના સરસ દર્શન કર્યા. અમે પહોંચ્યા ત્યારે કંઇ ખાસ ભીડ ન હતી. હનુમાનના સરસ દર્શન થયા તેનો આનંદ હતો અને વળી સૌ ભેગા મળીને ઉપરના ભાગમાં ગયા અને મોટેથી બોલીને હનુમાન ચાલીસા કરી આવ્યા.આ સમગ્ર સમય દરમ્યાન વરસાદ તો ચાલુ જ હતો અને અમે સૌ પલળી ચુકયા હતા.

દર્શન કરીને અમે સૌ એ કુવા પર પહોંચ્યા જ્યાં દ્રૌપદીને તરસ લાગતા બાણ મારીને પાણી કાઢ્યું હતું. ત્યાંથી અમે સૌ ભીમની ઘંટી જોવા ગયા. એ જગ્યાએ જતા રસ્તો થોડો ચઢાણ વાળો છે ચડતા ચડતા મેં કહ્યું કે આ પથ્થરો એવી રીતે વાગે છે કે ઍક્યુપ્રેશરના રુપિયા બગાડાય જ નહી ને! આવા પથ્થરો પર જ ચલાય. ચાલતા ચાલતા નિરજ સરનો મુડ બની ગયો અને ચાલુ થઇ ગઇ મદારીની સ્પીચ. બધા એમના પર ફીદા થઇ ગયા. નાનકાણી સર પાછળ હતા તો દોડતા આવી ગયા.

ચાર વાગ્યે અમે સૌ પાછા ફરવા માટે નિકળયા. રસ્તામાં કડા ડૅમ આવતો હતો ત્યાં ગયા. ત્રણ કિમી જેટલું અંદર ગયા પછી જોયું તો એક ગૅઇટ અને તેની બાજુમાં એક બૉર્ડ તેના પર લખ્યું હતું કે અભ્યારણ્ય પ્રતિબંધિત વિસ્તાર. પરંતુ હું ભૂલી જ ગયો કે અમારામાં કલ્પેશ સર પણ છે જે જન્મજાત વાણિયા છે ગૅઇટમૅન ને એવી રીતે બોટલમાં ઉતારી દીધો કે અમે 200 રુપિયામાં અંદર જતા રહ્યા. ડૅમ પર અંદર ગયા તો ડૅમ ને દરવાજા જ નહી. પછી શાંતિથી જોયું તો ખબર પડી કે આ તો આસપાસના ગામના ખેતરોને પાણી પુરુ પાડવા માટેની નહેરનો દરવાજો છે. પરંતુ આસપાસ ત્રણ દિશામાં ઉચાં પહાડો અને તેના પર છવાયેલા વૃક્ષો અને ક્યાંક તો વળી આ પહાડો પર ઉભેલા વૃક્ષોમાં ઉતરી આવલા વાદળો સરસ દ્ર્શ્ય ઉભુ કરતા હતા. આ જ જગ્યાએ મારા cybershot માં ઘણા ફોટા લીધા. અને બસ આમ કરતા કરતા બૅટરી પતી ગઇ અને મન વ્યથિત થઇ ગયું. અત્યાર સુધીમાં મારા cybershot માં કુલ 73 ફોટા પડી ચુક્યા હતા. થોડો ઘણો સમય વિતાવ્યા પછી અમે ત્યાંથી પાછા નીકળયા. શિવરાજપુરમાં ગાડી ઉભી રાખી અને ચા પીધી. ચા સાથે સવારમાં લીધેલું ચવાણું ખાધું અને મજા આવી ગઇ.

પાછા ગાડીમાં ગોઠવાઇ ગયા. થોડા આગળ ગયા અને પાવાગઢ દેખાઇ ગયો. અમારી આંખો માની જ ના શકે એવું દ્ર્શ્ય ! આખો પાવાગઢ કાળા ડિબ્બાંગ વાદળોથી ઘેરાઇ ચુક્યો હતો. બધા વાતો કરતા બંધ થઇ ગયા અને પાવાગઢને જોવા લાગ્યા. ખરેખર એક અદ્ભૂત નજારો હતો. આગળ જઇને ચાંપાનેરના દરવાજા પાસે ગાડી ઉભી રાખી અને સૌ આ નયનરમ્ય નજારો જોવા લાગ્યા. મારા મનમાં સતત અફસોસ થયા કરતો હતો કે અત્યારે જ મરો cybershot કેમ નહી ! કાળા ડિબ્બાંગ વાદળોથી ઘેરાયેલો પાવાગઢ અને પર્વતની છાતી ચીરીને બે ત્રણ જ્ગ્યાએથી વહી આવતા ઝરણા ખરેખર એક અદ્ભૂત નજારો હતો. વરસાદ ચાલુ થઇ ગયો સૌ પાછા ગાડીમાં બેસી ગયા. ગાડી સીધી જ કેદારેશ્વર મંદિર એટલે કે ધાબા ડુંગરી જઇને ઉભી રહી.

ધાબા ડુંગરી જઇને સૌએ સામે દેખાતો પર્વતનો નયનરમ્ય નજારો જોયો. ખરેખર આખા દિવસમાં જોવા મળેલા આવા કુદરતી નજારાઓએ ક્યારેય કોઇને ક્યાંય થાક લાગવા દીધો ન હતો. કેદારેશ્વર મંદિરમાં અંદર ગયા. પાછળ જવામાં કદાચ અમે ચાર પાંચ શિક્ષકો જ હતા. જેમાં નરેન્દ્રસર પણ હતા. અમે સૌ મંદિરની ગુફામાં પ્રવેશ્યા અને શિવલિંગ પાસે જઇને પગે લાગ્યા. અને નરેન્દ્ર્સરે ભોળાનાથની આરતી કરી અને મંદિરમાં અંદરનું વાતાવરણ જ કંઇક બદલાઇ ગયું હોય એવું લાગ્યું. આરતી પતી અને નરેન્દ્રસરે એમના અવાજમાં શંભુ શરણે પડી .... ગાયું. વાહ શું થઇ રહ્યું છે એની અમને કંઇ જ ખબર પડી નહી. એમનો અવાજ ઉત્પન્ન થઈને રીબાઉંસ થઇને પાછો આવતો હતો અને કંઇક અલગ જ અસર ઉપજાવતો હતો. ખરેખર સમાધિ લાગી ગયેલી એ ક્ષણો જિવનની અમુલ્ય ક્ષણો મગજ્માં કાયમાં માટે રહી ગઇ છે. સર આ બધુ કરી રહ્યા હતા ત્યારે મેં ઘડિયાળમાં જોયું હતું. સાંજનાં 7 વાગ્યા હતા. સમીરસરના શબ્દો કંઇક આવા હતા કે જિંદગીમાં આજે લાગ્યું કે પૂજા કરી છે. બધા જ આનંદિત થઇ ગયા. વિપુલસર નવા હતા, સૉક થઇ ગયા. બાજુમાં માતાજીને પગે લાગવા ગયા, ત્યાં બધાએ સરને વિનંતી કરી અને દુહા અને છંદ ગવાયા. ખરેખર મજા આવી ગઇ. સર ગાતા હતા ત્યારે ત્યાં એકાદ બે સીનિયર સિટિઝન આવી ગયા અને સરને વિનંતી કરી કે એકાદવાર અમારા સ્ટાફને સંભળાવોને. તેમનો સ્ટાફ આવી ગયો. અને ફરીથી માતાજીના દુહા છંદ થઈ ગયા. સૌ આનંદિત થઇ ગયા. પાછા ફરતા હતા ત્યારે વિપુલસરે અને સમીરસરે કહ્યું કે સર ફરીથી એક વખત ગુફામાં શંકરની પૂજા થઇ જાય. અમે સૌ અને સીનિયર સિટિઝન મંદિરમાં ગોઠવાઇ ગયા. ફરીથી સૌએ સરનો લાભ લીધો. પરંતુ પહેલી વખત જે આનંદ મળ્યો હતો તે કંઇક ઑર જ હતો. પાછા બધા ગાડીમાં ગોઠવાઇ ગયા અને સૌએ બસ આવી જ કંઇક વાતો કરી. ગાડીમાં પણ લોકસાહિત્યની વાતો થઇ અને ક્યારે વડોદરા આવી ગયું કંઇ ખબર જ ન પડી. બસ અત્યારે તો મગજમાં સોભીત દેસાઇ નો એક જ શૅર યાદ આવતો હતો...

"સરવૈયું માંડી બેઠા ત્યારે એ તથ્ય જાણ્યું,
એ જિંદગી જ ન હતી તો ય જીવાઇ ગઇ."

ગાડી સીધી જ કલ્પેશસરના ઘરે જઇને ઉભી રહી. પરંતુ ગાડીમાંથી ઉતરતા પહેલા જ મારા મનમાં એક સવાલ ઉત્પન્ન થઇ ગયો. અને એ સવાલ કંઇક એવો હતો કે ઉર્મિ સ્કુલે મને શું આપ્યું ! તો મારી પાસે એક જ જવાબ હતો. કે સ્કૂલે મને આ 10 સારા મિત્રો આપ્યા. જેમની સાથે ફરીને હું કંઇ પણ બોલી શકું, ગમે તેમ વર્તી શકું અને એ મૈત્રીના ઘાસ પર આળોટી પણ શકું. મૈત્રીનું આવડું મોટું ઉપનિષદ મેળવવું એ કંઇ જેવી તેવી વાત નથી. બધાના નસબમાં આ સુખ હોતું નથી. બસ આવી જ સફરો થતી રહે એવું કહીને સૌને મેં મારા CBZ ની કિક મારીને અલવિદા કહ્યું.


Ajit Kalaria

તિથલ એક આહ્લાદ્ક અનુભવ

તિથલ એક આહ્લાદ્ક અનુભવ

દરિયાનું શાંત સ્વરુપ એટલે તિથલ. તિથલના કિનારા પર ચાલવાની ખુબ મજા આવી. અનંતતા તરફ મીટ માંડતા પણ અનંતતા ભાસે એવી જગ્યા એટલે દરિયાના એક કિનારા પરથી બીજા કિનારા પરની શોધ. સવાર સવારમાં બધા ફ્રેશ થવા પડયા છે, ત્યારે હું સ્વામિનારાયણ મંદિરથી દોઢેક કિમી દૂર નિક્ળી ગયો છું.દરિયામાં ભરતી ચાલુ છે. સોમનાથ અને દ્ર્વારકા જેવા મોજા ઉછ્ળતા નથી.પરંતુ ઘુટ્ણ ડુબે એટલા મોજા ઉછ્ળી રહ્યા છે. એક જગ્યા ગમી ગઇ છે. અને અડધો કલાકથી ઉભો છું. exact દરિયાના કિનારા પર. મેં બુટ પહેરેલા છે. તેથી દરિયાનું પાણી અડકે નહી તેની કાળજી રાખીને ઉભો છું. દરિયાને માણવાનું ખુબ જ ઓછું બનેલું છે. આજે તો દરિયાને મન ભરીને માણવો છે, એમ નક્કી કરેલું છે.

દરિયાને માણવાની શરુઆત ખુબ જ સરસ થઇ. એકલો કિનારે ઉભો છું. 13 થી 14 મોજા ઉછળતા આવે છે. અને પછી આવનારુ મોજુ તો એવું હોય કે મારે ચોક્ક્સ પણે બે ડગલા પાછા હટવું જ પડે. મજા આવી ગઇ! કોઇ ગણિત નહી કોઇ વિજ્ઞાન નહી. પરંતુ ખુબ જ મજા આવી ગઇ. દરેક 13 મા કે 14મા મોજા પછી આવનારુ મોજુ ચોક્ક્સ પણે મને બે ડગલા પાછા જવા માટે મજબુર કરતું રહ્યું. આ ઘટના મેં સતત અડધો કલાક સુધી માણ્યા કરી. ખુબ જ મજા આવી. પરંતુ આ મજાની પણ થોડી મર્યાદા હતી. જીગ્નેશ સરનો ફોન આવી ગયો. અજીત સર નાસ્તો તૈયાર છે, આવી જાવ. હવે તો પાછા ફર્યે જ છુટકો. સ્વામિનારાયણ મંદિરની દિવાલ કૂદીને એન્ટર થઇ ગયો. મજા આવી ગઇ. નાસ્તો કરી લીધો. પાછો એ જ જ્ગ્યાએ પહોંચી ગયો, એ જ સ્થળ એ જ જગ્યા. આ વખતે તેનાથી થોડો વધારે આગળ ગયો. અને એ જ જગ્યાએ એવી જ મજા ફરીથી માણી. હું કિનારે ચાલતો હોઉ ત્યારે સતત દરિયાને જ જોયા કરું છું. તેની અનંતતાને જ માણ્યા કરું છું. કદાચ હું પોતે દરિયામાં ગરકાવ થઇ ગયો હોઉ એવું લાગે છે. કિનારો ક્યાં છુટી ગયો છે તેની મને કશી જ ખબર નથી. મનોમન હું ઘણુ બોલી રહ્યો છું. અરે બોલી રહ્યો છું એવું કહેવાના બદલે દરિયા સાથે વાતો કરી રહ્યો છું એવું કહેવામાં કશી જ અતિશ્યોક્તિ નથી. કારણ કે કંઇક શરુઆત જ આવી થઇ છે કે " હે દરિયા દેવ કેટલાય કવિઓની કલ્પનાઓએ તારા સુંદર સંગીતમય અવાજમાં કવિતાઓ લખી છે. તો કેટલાય લેખકોએ તારા કિનારા પર બેસીને સુંદર નવલકથાઓ લખી છે. પરંતુ મને તો ભાગ્યે જ તારા કિનારા પર આવવા મળ્યું છે. અને આજે મને મળેલા આ સદ્ભાગ્યે હું તારા કિનારા પર ઉભા ઉભા તારામાં તલ્લીન થઇ રહ્યો છું. મને ખુબ જ મજા આવે છે.હું આટલો તલ્લીન ક્યારેય નથી થયો. મને તો તારી લહેરો પણ સંગીતમય લાગે છે. તારી લહેરોનો અવાજ કોઇ સંગીતકારનો હાથ પિયાનોના કિ બોર્ડ પર ફરતો હોય તેના જેવો જ લાગે છે. અરે હા, હું આ બધુ અનુભવી રહ્યો છું તેનું કારણ મારા અને તારા વચ્ચે કોઇ હાજર નથી તે જ હોઇ શકે. ખરેખર એમ જ થાય છે કે કલાકો સુધી બેસીને તારા આ કિ બોર્ડ પરથી પેદા થતા ધ્વનિને નિરંતર સાંભળ્યા જ કરું.... સાંભળ્યા જ કરું.... સાંભળ્યા જ કરું.... સાંભળ્યા જ કરું...."
પાછો જીગ્નેશ સરનો ફોન આવી ગયો. આપણે ક્શે બીજે જવાનું છે. હવે મારે પાછા ફરવું જ પડ્શે. પાછા ફરતા ફરતા પણ હું દરિયાને જ જોઇ રહ્યો છું. માટીમાં મારા બુટ થોડા ચોટી જાય છે. પણ દરિયાને માણવામાં બધું જ ભુલાઇ જાય છે. હું આ સંગીતની શોધમાં નિક્ળ્યો છું કે બીજા કશાની એની મને કશી જ ખબર નથી. પણ હા, એટલું ચોક્ક્સ કહીશ કે આ કિનારો છોડ્વાનું મન થતું નથી. પરંતુ મજ્બુરી છે.

પાછી એ જ છોકરાઓ પણ ન કરે એવી હરકત, દિવાલ કૂદીને સ્વામિનારાયણ મંદિરમાં એન્ટર થઇ ગયો. પરંતુ આ દિવાલ કૂદ્તા પહેલા એક મજાનો પ્રસંગ બની ગયો. ચાલતા ચાલતા આવવા નિકળ્યો ત્યારે મને રસ્તામાં પચાસેક વર્ષના માછીમાર કાકા મળી ગયા. હવે તો મનમાં નક્કી જ કરી લીધું હતું કે બસ જાય તો જવા દેવી પણ કાકા જવાબ આપતા રહે ત્યાં સુધી ખસીસ નહી. મારી વિસ્મયકારી શૈલમાં મેં પ્રેમથી કાકાને પુછી લીધુ કે "કાકા આ ભરતી આવવાનો ચોક્કસ સમય હોય એનું કારણ શું? મને તરત જ જ્વાબ મળી ગયો. જેવી તિથિ એવો સમય ભાઇ. ભરતી આવ્યા કરે અને પછી ઓટ આવે. સવારમાં ચોક્કસ સમયે ભરતી આવે અને રાત્રે પાછી એ જ સમયે ઓટ આવે. સવારે અને રાત્રે ચોક્કસ સમયે ભરતી આવે , મજા આવી ગઇ! મેં બીજો સવાલ તરત જ કરી નાખ્યો. હવે કદાચ આખા દિવસમાં કશું જ ન બને તો પણ મારા માટે ઘણું બની ગયું હતું. કારણ કે આ જવાબને હું મારી સાહિત્યની ભાષામાં એવી રીતે વણી લઇશ કે લોકો સાંભળવા માટે મજ્બૂર થઇ જશે. જવાબ કંઇક એવો હતો કે રાવણે સજા રુપે હનુમાન નું પુછ્ડું સળગાવ્યું ત્યારે હનુમાને લંકા સળગાવી. અને હનુમાન પુછ્ડાની આગ ઓલવવા માટે દરિયાની નજીક ગયા ત્યાં તો દરિયા દેવ ઉંચા થઇ થઇને આગ ઓલવવા માટે આવ્યા. બસ ત્યારથી દરિયામાં સતત મોજા ઉછ્ળ્યા જ કરે છે. મળી ગયો મને તો જાણે મોટો ખજાનો મળી ગયો. હજુ કંઇક જાણવાનું રહી જતું એમ કાકાએ મને આગળ કહ્યું દિકરા દર 4 મહિને ભરતીનો સમય બદલાય. જો હોળીથી ચાલુ કરીએ તો ત્યારે 4 મહિના સુધી ભરતી દિવસે વધે એટલી રાત્રે ન વધે અને પછીના 4 મહિના રાત્રે વધે એટ્લી દિવસે ન વધે. અને આ ચક્ર સતત ચાલ્યા જ કરે.”
જબ્બરનું વિજ્ઞાન મજા આવી ગઇ. બસ ઉપડવાની હતી. હું સમયસર પહોંચી ગયો. પરંતું આ શું ? બસ તો માત્ર મેઇન બીચ પર જઇને ઉભી રહી ગઇ. કંઇ ખાસ મજા આવી નહી. કારણ કે મને આવી ખબર હોત તો હું તો ચાલતો જ કિનારા પરથી અહીં આવી પહોંચ્યો હોત. પરંતુ દરિયાની ઇચ્છા કંઇક અલગ જ હશે. બસમાં બેઠા બેઠા પણ હું દરિયાને જ જોઇ રહ્યો હતો. અને મને દેખાઇ ગઇ zets ki. અરે હા, zets ki એટલે દરિયાના પાણી પર દોડતી super bike, motor bike, speed bike જે કહો તે.. આપણું તો કામ કાજ પુરું. બસ ઉભી રહી અને બારીમાંથી કૂદવાનું મન થઇ ગયું, પરંતુ મજબુરી હતી. કારણ કે જો હું કૂદૂ તો છોકરા કૂદે જ. મજબૂરી કા નામ મહાત્મા ગાંધી. ફટા ફ્ટ બસમાંથી ઉતર્યો અને સીધો જ zets ki વાળા પાસે પહોંચી ગયો. રસ્તો પહેલેથી જ બસમાં બેઠા બેઠા જોઇ લીધો હ્તો, એટલે સીધો એ જ રસ્તે ચાલ્યો. બધાથી જ અલગ. કોઇને કંઇ જ ખબર નહી. જીગ્નેશ સરે મને પુછ્યું પણ ખરું કઇ બાજુ. મેં માત્ર એટલું જ કહ્યું કે ચુપ ચાપ મારી સાથે ચાલ. મારી ઝડપ જોઇ ને કદાચ આવ્યો નહી. પાછ્ળ ફરીને જોઇ લીધું એકલો જ હતો. ઝડપ હજુ પણ વધારી અને zets ki વાળા સાથે ભાવ તાલ નક્કી કરાવી લીધા. અને પહેલી જ શરત ચલાવીશ તો હું જ. ok! હું પહોંચ્યો તેની પહેલા તો 75% છોકરા છોકરીઓ કિનારા પર પહોંચી ગયા હતા. કારણ કે ત્રણેય બસમાં છેલ્લી બસ અમારી હતી. શરત મુકીને zets ki વાળા સાથે zets ki પર Ajit Kalaria. મારી પાછળ ઉભેલા માણસે કહ્યું સર તાકાત હોય ત્યાં સુધી સીધું જ જવા દો. હું Ajit Kalaria અને આવી વાત પછી તો જોઇએ જ શું? એક થી દોઢ કિ.મિ. સીધું જ રમરમાવી. થોડું વળાવવાની ટ્રાય કરી તો ધીમું પડયું. પાછ્ળ ઉભેલા માણસે કહ્યું સર સાચી મજા માણવી હોય તો મને આપો. અને કમાન પાછ્ળ વાળા માણસના હાથમાં છે. અને zets ki એ 60-70 ડિગ્રી જેટલી નમી અને સુપર વણાંક લીધો. મજા આવી ગઇ. હું તો મારું CBZ ભુલી ગયો. અને zets ki એ દસ થી બાર વખત નમીને સુપર વણાંકો લીધા. Really what a Drifting ! zets ki કિનારાની નજીક પહોંચી અને હું પેલા માણસને કહું કે એક વાર હું જાતે Drifting કરું ત્યાં તો સામેથી ગીતા મેડમ, સોનલ મેડમ, મિનાક્ષી મેડમનો અવાજ આવી ગયો. અજીતસર નહી. બહાર આવો. આવું કંઇ કરાય જ નહી ને! છોકરાઓ ને પણ warning કોઇએ જવાનું નહી. મેં કહ્યું મેડમ લાઇફ જેકેટ પહેરેલું છે, કંઇ થાય જ નહી ને. પરંતુ સાંભળે તે બીજા. ok
વધારે ઝંઝ્ટ્માં પડવા કરતા પાછી મેં તો કિનારાની જ વાટ પકડી. પાછી નવી જ દિશા. સવારમાં હું બે વખત કિનારા પર ઉતર દિશામાં ચાલ્યો હતો. આ વખતે અત્યારે હું દક્ષિણ દિશામાં આગળ વધી રહ્યો છું. મારે તો દૂર દૂર કિનારા પર ચાલ્યા જવું હતું. હજુ પણ દૂરથી કિનારા પરની zets ki અને તેના અવાજો હું માણી રહ્યો છું. zets kiની સાચી મજા તો Drifting માં જ છે. ખરેખર લોકો આવે છે અને Drifting ની મજા માણે છે. દરિયાના ઉછળતા મોજા અને આવા ઉછ્ળતા મોજા પર ચાલતું એક 100% કૃત્રિમ યંત્ર જે આખું ફાયબર બોડીનું બનેલું છે. દરિયાના મોજા પર એક નવી જ સ્પીડ લઇને ઉછ્ળતું કૂદતું ચાલતું એક water motor bike અને પાછળ એક મોટો પાણીનો ફુવારો છોડતું યંત્ર એટલે વાઉ.... zets ki. કિનારે સહેલવા આવેલો માણસ એના પર બેસીને દરિયો સર કરવાનો આનંદ લેતો હોય અને ક્યારેક પાછ્ળ ઉભેલો માણસ સહેલાણીને Drifting કરાવતો હોય, એ અંદાજ, એ વિચાર જ નિરાળો છે. મનોમન એમ થાય છે કે દરિયાના મોજા આવા Driftingની મજા માણવા માટે તો નથી સર્જાયા ને! zets ki પર લખેલું યામાહા મારી નજર સામે આવી જતું હતું. મેં તો કિંમત પણ પુછી લીધી હતી. 7 લાખ રુપિયા. દરિયામાં હું ઘણે ઉંડે સુધી ગયો હતો. મારા વિચારો એ થોડો વણાંક લીધો. આટલે ઉંડે સુધી ગયો અને મને થોડી પણ બીક ન લાગી. માત્ર ને માત્ર મજા જ આવી. 0.1% જેટલા પણ મારા heartbeats ન વધ્યા. normal totally normal. બેસતા પહેલા પણ મને ખબર હતી કે આ એ જ દરિયો છે કે જે ઘણાને પોતાનામાં સમાવીને બેઠો છે. આ દરિયો શાંત લાગે છે. પરંતુ શોભિત દેસાઇનો એક શેર ભૂલવા જેવો નથી.

"અહીં દરિયો જે તમને ધીર અને ગંભીર લાગે છે.
એ ખોળામાં સમાવીને કેટલાય તોફાન બેઠો છે.”
મને બીક કેમ ન લાગી, તેનું કારણ જાણવા મેં મારામાં જ ડૂબકી મારી તો મને એક જ જવાબ મળ્યો કે મેં જીવનમાં કંઇ ખોટું કર્યુ નથી, હું ખરાબ પણ નથી. તો દરિયો શું કરવા મારી સાથે ખોટું કરે કે ખરાબ વર્તે. વાહ... કુદરત તું કદાચ અહિંયા પણ ન્યાય કરતી હશે એવી મને ખબર ન હતી. અને કદાચ એટ્લે જ મને દરિયામાં જતા 0.00005% જેટલી પણ બીક ન લાગી હતી. અરે હા, હું દરિયાના કિનારા પર ચાલતા ચાલતા એટલો બધો આગળ આવી ગયો છું કે હવે વિધાર્થીઓનો ખૂબ જ ધીમો અવાજ આવે છે. અવાજ એટલો ઝીણો થઇ ગયો છે કે એ હવે મને ખલેલ નહી પહોંચાડી શકે. બસ હવે તો હું એકલો પાછો દરિયા સાથે વાતો કરી રહ્યો છું. ચાલતા ચાલતા ક્યાંક ચીકણી માટી આવે છે તો ક્યાંક પગમાં કચરો આવી જાય છે તો એવી ત્વારાથી પગ ઉપડી જાય છે કે ક્યાંય કરચલો ન હોય. સવારે હું કિનારે કિનારે ચાલતો હતો. કારણ કે બૂટ પહેરેલા હતા. અત્યારે બૂટ નથી અને પાણીમાં ચાલુ છું. કિનારા કરતા પાણીમાં ચાલવાની મજા જ કંઇક ઑર છે. દરેક જગ્યાએ ચાલતા ચાલતા હું મારા પગલા છોડતો જાઉં છું. મને ખુદને ખબર નથી કે આવનારી ભરતી આવનારું મોજુ મારા પગલાનું નામો નિશાન રહેવા દેશે કે નહી. પરંતુ એટલુ પાકું છે કે ઓટ આવશે અને પગલું નહી હોય. એની જગ્યાએ ચીકણી માટીમાં સુંદર ભાત ઉપસી આવશે.

આવનારું એકએક મોજુ નવી ક્રાંતિ લાવતું હોય એવો અહેસાસ થાય છે. અહીંના શાંત મોજાને જોઇને મને Discovery પર જોવા મળેલા મહા ભયાનક મોજા યાદ આવી જાય છે ત્યારે મને થાય છે કે એ મોજાના મનમાં તો એમ જ હશે ને કે હું જ સર્વસ્વ છું.હું જ છું. અને એ કિનારા પર અથડાઇને તૂટે છે ત્યારે લાગે છે કે એના એ જ અહંકારના ચૂરે ચૂરા બોલે છે. અરે આ બાબત પર મગજમાં બીજો વિચાર આવી ગયો. "કદાચ દરિયાને તો એવું નહી હોય ને કે લાઉ ને લેવાય એટલો જમીનનો પ્રદેશ લઇ લઉ અને એ ભરતી રુપી મોજાના સ્વરુપમાં સતત સૈનિકો પેદા કરતો હશે. અને આ સૈનિકો રુપી મોજા કિનારે પહોંચતાની સાથે જ દમ તોડી દેતા હશે અને દરિયાનું અરમાન અધુરું રહી જતું હશે. ખરેખર , એક પછી એક આવતા મોજાઓ મને લાઇન બધ્ધ આગળ વધતા સૈનિકો જેવા જ લાગે છે. બે ત્રણ કે ચાર કલાકો સુધી સતત સૈનિકો ગુમાવનાર હવે દરિયો પીછે હ્ઠ કરતો હશે. અને એ સમય એટલે બીજો કોઇ નહી પરંતુ ઓટ નો સમય. પાછો એ જ દરિયો સૈનિકોનું જોમ વધારીને ઓટ પછી પાછો ચાલુ કરતો હશે ભરતીનો સીલસીલો અને આ ચક્ર સતત ચાલ્યા જ કરે....."
ચાલતા ચાલતા કિનારા પર કે દરિયામાં કયાંક ગંદકી દેખાય છે ત્યારે આ સુંદર રમ્ય કુદરતને બગાડવાનો આ કુદરતની નાઝાયસ પેદાશ માનવીને શું અધિકાર છે? એ વાતે મન ભરાઇ આવે છે. શ્વાસ થંભી જાય છે. અને મન વ્યથિત થઇ ઉઠે છે. ધિક્કાર પેદા થાય છે આ માનવજાત માટે!

દૂર દરિયામાં એક વહાણ ઉભેલું દેખાય છે. મધદરિયે છે. અરે મારા મનમાંથી નિકળેલો શબ્દ મને પાછો લઇ જાય છે 'મધદરિયે'. અરે દરિયાનું તો કંઇ મધ્યબિંદુ હોય, મધ્યકેન્દ્ર હોય શક્ય જ નથી ને. આ શબ્દ તો કેટલીય નવલકથાઓમાં તો કેટલીય વાર્તામાં અને કેટલીય કવિતાઓમાં વપરાયો છે. એ તો કિનારા ઉભા રહ્યા પછી જ ખબર પડે કે મધદરિયે હોઇ શકે જ નહી. કદાચ એનો મતલબ એવો જ લઇ શકાય કે દૂર દરિયાની અંદર એક જ્ગ્યા. બસ એનાથી વધારે કશું જ નહી.

હું દરિયા કિનારા પરના પાણીમાં ચાલતો ચાલતો નિક્ળ્યો હતો ત્યાર નો એક સીધી રેખામાં ચાલી રહ્યો છું. સમરેખ રેખામાં એક કિરણની જેમ આગળ વધતા વધતા ભરતીના પાણી એટલા બધા વધી ગયા છે કે હવે મારા ઘૂટણ પણ ડૂબી જાય છે. હવે મને અહેસાસ થાય છે કે વધારે પાણી અને એમાં પણ પાછા ઉછળતા મોજા ચાલવું કેટલું અઘરું છે. પણ હું ચાલુ છું અને મારે ચાલવું જ છે. કારણ કે મારે દરિયાને માણવો છે. હવે ચાલવામાં ખૂબ જ બળ લગાવવું પડે છે કારણ કે પાણી ખૂબ જ વધી ગયા છે. અરે બળ આ તો વિજ્ઞાન છે, વિજ્ઞાનના શિક્ષકને વિજ્ઞાનના નિયમો યાદ આવે છે. પાણી વધ્યા છે આવનારી લહેરો મને હલાવી જાય છે.અને આગળ કિનારા પર જઇ શાંત થઇ જાય છે. ખરેખર શું કુદરત છે. મનોમન વંદન કરવાનું મન થઇ જાય છે. દૂર એક હોડીમાં ઉભા રહીને એક માછીમાર ને દરિયામાં જાળ ફેંકતા જોઉ છું ત્યારે પાછો અશોકપુરી ગોસ્વામીનો એક શેર યાદ આવી જાય છે.

"દરિયો હતો ખારવો હતો ને હું હતો,
એ ખુદા એ સમયે તને પડકારવો હતો.”
હું જ્યાંથી ચાલતો ચાલતો જાઉં છું ત્યાંથી બાજુમાંથી એક વૃધ્ધ દંપતી મને પાછળ છોડીને આગળ નિકળી જાય છે.બન્ને એ હાથમાં જાળનો એક એક છેડો પકડેલો છે. અને જાળ માછલી પકડવા માટે પાણીમાં છે. બન્ને મારાથી આગળ નિકળી ગયા છે. હજુ તો હું એમ વિચારતો હતો કે હું ઘણુ બધુ ચાલી ચુક્યો છું. પરંતુ આમને તો મેં સવારમાં ઉતર દિશામાં જોયા હતા. બસ એમના વિચારોએ ચડી ગયો. બાઇના હાથમાં એક નાનકડું ટોપલા જેવું કશુંક હતું. કદાચ એમાં પકડેલી માછ્લીઓ પણ હોય. બસ એમના વિચારોમાં ખોવાઇ ગયો ત્યાં પાછો અંતરનો ક્યાસ કાઢયો તો ખબર પડી કે એ વૃધ્ધ દંપતિએ મારા કરતા તો ત્રણ ગણુ ચાલી નાખ્યું છે. અને મને એનો અંદાજ પણ નથી કે એ હજુ કેટલું વધારે ચાલશે. પરંતુ એક જ મકસદ છે માછલી પકડવી છે અને પેટયું રડવું છે.

આવા વિચારોમાં હતો ત્યાં મારી બાજુમાંથી બીજા બે માછીમારો પસાર થાય છે. એમના ખભા પર એક લાંબુ લાકડું છે. અને લાકડાને જાળ વિંટળાયેલી છે. મેં તેમને બૂમ પાડીને રોક્યા. અને પ્રેમથી ઉભા રાખ્યા. અને પુછ્યું આ કિનારા પર ક્યારથી છો ભાઇ? જવાબ મળ્યો જન્મ્થી જ. મેં બીજો પ્રશ્ન તરત જ કરી નાખ્યો ભાઇ દરિયાથી ક્યારેય બીક લાગી છે. અને મને મળેલા જવાબે મને આવાક જ કરી દીધો. જવાબ કંઇક આવો હતો. આ જ અમારા દેવ આ જ અમારા અન્નદાતા એનાથી વળી કેવું બીવાનું હોય. એની ઇચ્છા થશે તે દિ એ અમને એનામાં જ સમાવી લેશે. આજે અત્યારે મને ખબર નહી પણ ઝ્વેરચંદ મેઘાણી બનવાનું મન થતું હતું. અને મેં મારો ત્રીજો અને છેલ્લો પ્રશ્ન પુછી નાખ્યો. કારણ કે એમના ખભા પર લાકડું હતું અને લાકડાને જાળ વિંટળાયેલી હતી. તેનો વજન ઉંચકીને બન્ને દરિયામાં ઉભા હતા. મને દયા આવતી હતી. અને મારો ત્રીજો પ્રશ્ન તરત જ પડયો. ભાઇ તમે દિવસમાં કેટલું કમાવ છો. મને જવાબ મળ્યો આ દરિયા દેવ જેટલી માછલી આપે અને જેટલા ખરીદવાવાળા મળે તેના પર આધાર છે. આ અમારા દેવ કયારેય અમને ભૂખ્યા નથી સૂવા દેતા. છતા પણ આશરે કંઇક આંકડો કહો તો મજા આવે. જવાબ મળ્યો, ક્યારેક 20,30,40 અને ક્યારેક 50 કે 100 પણ મળે. બસ મારી રેંજ આવી ગઇ અને મેં ઉત્સાહમાં આવીને તરત જ કહી દીધું કે ભાઇ આજે આ માછ્લી પકડવી રહેવા દો. હું તમને તમારી આજની કમાણીના 100 રુ. આપી દઇશ. પણ બન્ને મને એમ કહીને ચાલવા લાગયા કે એ તો તમારે અમારી સાથે શાંતિથી બેસવું પડે અત્યારે નો ચાલે. અત્યારે ભરતી છે. અમારો સમય બગડે અમને નો પોસાય. અને હું બન્ને ને આગળ વધતા જોતો જ રહ્યો. મનો મન વિચારવા લાગ્યો કે શું મારા 100 રુ. ઓછા પડયા હશે? ના એવું તો નહી હોય. તો પછી શું પોતાની મહેનતના જ રુ. ગમતા હશે. હા, એવું હોઇ શકે. કે પછી શું એક પણ દિવસ દરિયાદેવને મળ્યા વગર ચાલતું નહિ હોય? હા, એવું હોઇ શકે. ગમે તેમ પણ એ બન્ને મારા કરતા પોતાના કામ પ્રત્યે વધારે વફાદાર નિકળ્યા. કદાચ હું આટલો વફાદાર રહી શકતો નથી. મનોમન મેં એમને સલામ આપી દીધી.

પાછો મારા મગજે નવો વણાંક લીધો. પૃથ્વી ઉત્પન્ન કરનારા પાંચ તત્વોમાંથી જ્યાં બે તત્વો સંપૂર્ણ ભળી ગયા હોય, એકાકાર થઇ ગયા હોય એવી હકીક્ત એટલે જ દરિયો. જ્યારે જળ અને વાયુ તત્વો ભેગા મળે ત્યારે દરિયો સર્જાતો હોય એવું મને લાગે છે. કારણ કે જળ તો નદી પણ સમાવીને બેઠી છે. એમાં ક્યાં મારે શોધવા ભરતી અને ઓટ! આ તો પવન અને જ્ળ રાશીનો વિપુલ જથ્થો ભેગા થઇને જ ભરતી પેદા કરે છે. એ જ પવન આ જ્ળ રશી પર દિશા બદલે એટલે શરુ થાય ઓટ નો શીલશીલો ! વાહ કુદરત ખરેખર અજાયબ છે. બપોરના 12 વાગ્યા છે. વડોદરા ભળકે બળતું હોય એવું લાગે અહીંયા તો કોઇ જ અસર નથી ખુબ જ મજા આવે છે.સેમલ અને જેનિશને ફોન કરીને બોલાવી લીધા. બન્ને અંદર ન હોતા આવતા. બોલાવ્યા. ખુબ મઝા આવી. દરિયાના પાણીમાં અડધા ઉભા રહીને માણતા શીખવ્યું. થોડી મજા આવી. પાછા ચાલતા ચાલતા મુખ્ય બીચ પર જવાનું નક્કી કર્યું. કારણ કે કે.જે. સર સીટી મારતા હોય એવો અવાજ સંભળાઇ રહ્યો હતો. પરંતુ પહોંચ્યા પછી ખબર પડી કે હું તો ઘણો વહેલો પાછો આવી ગયો છું. પરંતુ કંઇ નહી હશે.! ફરીથી મન ને આમ તેમ મનાવતો હતો. પરંતુ મન તો પાછું કિનારા પર પડેલી zets ki પર જ ચોંટી જતું હતું. એટલામાં જીગ્નેશ સર પાસે બેઠા બેઠા દાબેલી ખાતા હતા ત્યારે જાણ્યું કે પિનલ સરે છોકરાઓને zets ki પર જવાની છુટ આપી દિધી છે. પછી તો જોઇએ જ શું? આ બાબતમાં તો Ajit Kalaria છોકરાઓ કરતા પણ નાનો હતો. zets ki સુધી પહોંચતા પહેલા રસ્તામાં એક કેમેરા મેન મળ્યો. પુછ્યું કેટલા રુ. જ્વાબ મળ્યો 30 રુ. એક મિનિટમાં ફોટો. આ બાબતથી હું પરિચિત હતો. રાજ્શ્રી સાથે આવો જ ફોટો મેં હરસિધ્ધિની ટેકરી પર પડાવેલો હ્તો. કેમેરા મેન ને કહી દીધુ OK. zets ki પર વ્યવસ્થિત બેસીને ફોટો લઇ લીધો. પછી તરત જ zets ki વાળાને મળ્યો અને ડિલ કરી ફરીથી એક જોરદાર રાઉંડ OK.
અને ફરીથી zets ki પર Ajit Kalaria ખૂબ જ મજા આવી ગઇ. સીધુ જ accelarator દબાવીને જવા દીધુ. કોઇની બીક નહી. જિંદગીનો એક આહ્લાદ્ક અનુભવ! જાતે ટર્ન લેવાની ટ્રાય કરી પણ જોઇએ એવી મજા આવી નહી. પાછળથી હેન્ડ્લીંગ થયું અને મજા પડી ગઇ. દરિયામાં આખા વર્તુળાકાર માર્ગમાં zets ki 70 ડિગ્રી જેટલી નમી અને ઘૂઘવાતા ઉછળતા મોજા પર ફરીથી Drifting કર્યું. વાઉ..... .. ફરીથી Drifting ની મજા જ કંઇક ઑર છે. આ દરમ્યાન મારા બે ફોટા પણ કલિક થઇ ગયા હતા. પેલા માણસને રુ 200 પેમેન્ટ કરી દીધું. કિનારા પર પહોંચ્યા પછી પણ હજી હું પેલી zets ki ને જ જોઇ રહ્યો હતો. પેલો માણસ ફરી પાછો બીજા કોઇને લઇને ગયો. તેને હું સતત જોઇ રહ્યો હ્તો. અને મગજમાં એકદમ તરત જ કલિક થઇ ગયું કે આ તો ટર્ન લેવા માટે ઉભા થવું જ પડે. તો સરળતાથી નમાવીને ટર્ન લઇ શકાય. કારણ કે મને યાદ આવી ગયો ચંદનનો ગેમ ઝોન, ત્યાં હું આ જ ગેમ ઉભા ઉભા રમેલો છું. અને એ પણ અનેક extra bonous stage પાસ કરીને. બસ આટલું વિચાર્યું ત્યાં તો પાછળથી કેમેરામેને મને બોલાવ્યો અને કહ્યું સર તમારા ચાલુ રાઇડના બે ફોટા છે. કયો લઉં. મેં બન્ને ફોટા જોયા અને કહ્યું દોસ્ત બન્ને જોઇએ છે. કુલ 3 ફોટા લઇ રુ 90 ચુકવીને હું આગળ વધ્યો. જીગ્નેશ સર અને કે.જે. સર પાસે બેસવા ગયો કે તરત જ જીગ્નેશ સર બોલી ઉઠ્યા કે કાલરિયા તું માણે છે તિથલ ને બરાબર વાહ... વાહ....... પરંતુ હજુ પણ zets ki મગજમાંથી હટતી ન હતી. દસમા અને અગિયારમા ના છોકરા પાણીમાં રમી રહ્યા હતા. મને બોલાવી રહ્યા હતા. હું પાણીમાં ગયો પરંતુ તેઓ ઇચ્છતા હતા કે હું તેમની સાથે રમું. પરંતુ મારું મન તો રમવાની જગ્યાએ બીજે જ હતું. કંઇક અલગ જ વિચારોમાં. કંઇક પામવાના વિચારોમાં. છોકરાઓ એ બે ત્રણ વખત ફરીથી કહ્યું. પરંતુ મારી ના જ રહી. એક બે વખત મારી તરફ બોલ આવ્યો પણ ખરો મેં પાછો આપી દિધો. કંઇ ખાસ રસ રાખ્યો નહિ. એ જ સમયે ચાર પાંચ બીજા વિધાર્થીઓ પાણીમાં આવ્યા અને મારી સાથે ફોટો પોતાના cybershot માં કલિક કરી ગયા. મારે તો દરિયાને માણવો હતો. એટલે પાછો એમનાથી દૂર નીકળી ગયો. નજીકમાં જ છોકરા રમતા હતા. કમર સુધી ડૂબેલા શરીરે હું દરિયાને માણતો રહ્યો. ક્યાં સમય પસાર થાય છે તેની કંઇ જ ખબર ન રહી. બપોરના બે -અઢી વાગ્યે ચાલતો ચાલતો હું જમવાની જગ્યાએ પહોંચ્યો. જમવા બેઠા. મેં કપડા બદલી નાખ્યા હતા. કારણ કે zets ki જ્યારે વર્તુળાકાર માર્ગમાં Drifting કરતી હતી ત્યારે હું આખે આખો પલળી ગયો હતો. જ્મ્યા પછી 4 વાગ્યે બધાને જ્યાં જવું હોય ત્યાં જવાની છુટ આપવામાં આવી. બધા જ પાછા પેલા બીચ પર જવા નિકળ્યા. હું અને જીગ્નેશ સર , હું સવાર માં ગયો હતો તે જગ્યાએ એટલે કે ઉતર દિશામાં જવા નિકળ્યા. નિકળતા પહેલા મેં બિપીનને મારો મોબાઇલ ચાર્જ કરવા આપ્યો હતો. બિપીનને પણ અમારી સાથે આવવું હતું. એટલે મેં એને કહ્યું કે અમે વધારે દુર નહી પહોંચ્યા હોઇએ, ચાર્જીંગ પતે એટલે શાંતિથી મંદિરની દિવાલ કુદીને પથ્થરો ઉતરીને આવી જજે. કારણ કે સાત સાત ફૂટના બે પથ્થરોના થર અને પછી સાડા છ ફૂટ ઉંચી દિવાલ હતી. આ જ જગ્યાએથી સવારે હું બે વખત આવ્યો હ્તો. આવું સમજાવીને હું ને જીગ્નેશ સર આગળ ચાલ્યા. બન્ને વાતો કરતા કરતા સવારે હું આવ્યો હતો એ જ જગ્યાએ આવી પહોંચ્યા. થોડે દૂર એક સઢ વાળી હોડી જોઇ અમે બન્ને એમાં બેસવા ગયા તો તરત જ એમાંથી નાની જીવાતો ઉડવા લાગી અને અંદરથી માછલીની દુર્ગંધ આવતી હતી. કદાચ આ હોડી હમણાં જ કિનારે આવી હશે એવું લાગ્યું. તેનાથી થોડે દૂર બીજી હોડી હતી. એ કિનારાથી થોડી વધારે દૂર હતી. એટલે એમાં આવું નહી હોય એમ ધારીને ત્યાં ગયા અને અમે સાચા પડયા. એ જ હોડીમાં અમે થાક ખાવા માટે બેઠા. દરિયો સતત અંદર જઇ રહ્યો હ્તો. કારણ કે ઓટ શરુ થઇ ગઇ હતી. થોડીવાર પછી થોડું વધારે આગળ ચાલ્યા. પરંતુ હવે પગ થાકી ગયા હતા. દિવસમાં ઘણું ચાલ્યો હતો. જીગ્નેશ સરે પણ પાછા જવાની વાત કરી. OK અમે બન્ને થોડું ચાલ્યા ત્યાં સામે એક માછીમાર મળી ગયો. અમારે તમારી હોડીમાં બેસીને દરિયામાં જવું હોય તો? જવાબ મળ્યો આમાં નો જવાય, ત્યાં બીચ પર છે એમાં જાવ. આ તો ઉંધી પડી જાય તો તમને બચાવે કોણ! વાત વાત માં તેમણે કહ્યું, અહિંયા તો જિંદગીનું કંઇ જ નક્કી નહી. માણસ દરિયામાં જાય અને પાછો ન પણ આવે. કેટલીકવાર એની લાશ મળે પણ ખરી અને કેટલીકવાર ન પણ મળે. થોડી વાત થઇ પણ મગજ્માં ઘણું ઘણું ફરી ગયું એવું લાગ્યું. થોડું ચાલ્યા પછી જાણે કંઇક રહી જતું હોય એમ તરત જ જીગ્નેશ સરને એમ કહીને પાછો આવ્યો કે તું એક મિનિટ ઉભો રહે હું એક મિનિટમાં પાછો આવું છું. હું ફરીથી પેલા માછીમાર કાકા પાસે ગયો અને પુછ્યું કાકા તમારી પાસે કંઇક અલગ જ શંખ કે બીજી કોઇ દરિયાઇ વસ્તુ હોય તો વેચાતી આપશો. એમણે સરળતાથી જવાબ આપ્યો હમણા તો મારા પાસે છે નહી. ગામમાં બીજા કોઇ પાસે હોય તો તપાસ કરાવવી પડે. કોની પાસે હોય કંઇ નકકી નહી. OK Thank you કહી હું પાછો જીગ્નેશ સર પાસે આવ્યો. પરંતુ સામેથી ગૌરાંગ અને બિપીન દેખાયા. તેમની સાથે પાછો હું ઉતર દિશામાં ચાલ્યો. કારણ કે તેમની ઇચ્છા હજુ આગળ જવાની હતી. પરંતુ માંડ પા કિ.મિ.નું અંતર કાપ્યું હશે ત્યાં તો મારી બધી જ શક્તિ ખૂટી પડી હોય એવું લાગ્યું. અને મને થયું હવે પાછા ફરવું જ પડશે. કારણ કે હવે પગ ખૂબ જ થાકી ગયા છે. દિવસમાં હું ખુબ જ ચાલ્યો. પાછા ફર્યા. જ્યાં ઉતારો હતો ત્યાં કિનારે આવ્યા. કિનારે પિનલ સર થોડા છોકરાઓના ગ્રુપમાં બેઠા હતા. બિપિન અને ગૌરાંગ બીચ પર આગળ ચાલ્યા ગયા. પરંતુ પાંચ સાત મિનિટ બેઠા પછી પાછું જાણે કંઇક રહી જ્તું એવું લાગ્યા કરતું હતું. શું કરુ કંઇ ખબર પડતી ન હતી. પાછો અંદરથી અવાજ આવ્યો દોસ્ત આજ ને માણી લે ને ....
બિપિન અને ગૌરાંગની પાછળ હું પણ નિકળી પડ્યો. તેમની પાછ્ળ સીધી રેખામાં જ હું ચાલી રહ્યો હતો. દરિયો અમારાથી ઘણે દૂર જઇ ચુક્યો હતો. સૂર્ય હજી 30 ડિગ્રી ડૂબવાને દૂર હતો. નજારો ખૂબ જ સરસ થઇ રહ્યો હતો. પેલા બન્ને છોકરા અને મારા વચ્ચેનું અંતર સતત વધતું જ જતું હતું. કારણ કે હવે હું ખૂબ જ થાકી ગયો હતો. છતાં પણ કંઇક શીખવાની તમન્નાએ હું ચાલતો રહ્યો. અને ચાલતા ચાલતા સવારે દાબેલી ખાધી હતી તે જગ્યાએ લારી પર જીગ્નેશ સર ને મળ્યો. અને તરત જ બોલાઇ ગયું સર હવે તો ઓવર ખૂબ જ થાકી ગયો છું. તરત જ બેસીને બે દાબેલી ખાઇ ગયો. બધા જ હવે જમવાના સ્થળ પર પાછા જઇ રહ્યા હતા. હવે ચાલવાની તાકાત ન હતી. બસ જવાની છે કે નહી તની તપાસ કરાવી લીધી. ચાલતા જ જવાનું હતું.

હશે કદાચ આ દરિયો હજી કશુંક કહેવા માંગતો હશે એમ ધારીને ધીરે ધીરે ચાલવા માંડયું. હું અને સેમલ ચાલતા-ચાલતા, વાતો કરતા કરતા પાછા ફરતા હતા, ત્યાં દરિયાએ મને કહી દીધું કે હવે ફેમિલિ સાથે પાછો ક્યારે આવીશ. મેં તરત જ જવાબ આપી દીધો બને તેટલું જલ્દી. સાંજે પાછા જમવા બેઠા પેટ ભરીને ખાધું અને ઘણા બધાએ મને પુછી જોયું પગને વળી શું થયું છે? ચાલ કેમ બદલાઇ ગઇ છે? મારો એક જ જવાબ હતો. કે જે માણસ જિંદગીમાં ક્યારેય ન ચાલ્યો હોય એ એક જ દિવસમાં 10-12 કિ.મિ. કરતા વધારે ચાલે તો શું થાય તે જ થયું છે બીજુ કશું જ નહી.

રાત્રીના સાડા આઠ વાગ્યા હતા. બધા જ બસમાં ગોઠવાય ગયા હતા. બસ ઉપડી. છેલ્લી સલામ તિથલના દરિયાને હતી. હજુ અંધારામાં પણ હું એના ઉછળતા મોજા અને એના સંગીતમય અવાજ ને માણી રહ્યો હતો. મારી છેલ્લી નજર હજુ શોધી રહી હતી કે ક્યાંય zets kiતો દેખાતી નથી ને!!!!


Ajit Kalaria

પ્રિય પુત્ર કંજ

પ્રિય પુત્ર કંજ,

છેલ્લા નવ માસથી તું તારી માતાના પેટ્મા હતો, ત્યારે મેં તારી સાથે ઘણી વાતો કરી હતી. તારામાં સારા ગુણો આરોપિત કરવા ઘણા સારા કર્મો કરવામા આવ્યા હતાં.એમા તારા માતા પિતા સહિત દાદા-દાદીનો પણ એટ્લો જ હાથ છે,એમ કહી શકાય. પહેલેથી જ અનેક પ્રકારના વિચારો વચ્ચે મેં તારા માટે એક નવી જ દુનિયા મારા મનમા વસાવી લીધી છે. જયારે હું એક્લો બેઠો હોવું છું ત્યારે તારી સાથે કરવા જેવી રમતો અને ગ્યાનની વાતોનાં વિચારોમાં હું ગરકાવ થઇ જાવું છું. આજે 27/08/2008 ના રોજ તું જ્ન્મ્યો અને તારો અવાજ મારા કાને પડયો ત્યારે તને જોવા માટે મારી અધિરાઇનો કોઇ પાર ન હતો. હા, તું 9:14 મિનિટે જ્ન્મયો હતો. પરંતુ મેં અને તારા હિરલ ફઇએ સૌ પ્રથમ તારા રડવાનો અવાજ 9:19 મિનિટે સાંભળી લીધો હતો. તું માતાના ગર્ભમાં હતો ત્યારે તારા માથાની ફરતે નાળના બે આટા વીંટ્ળાઇ ગયા હતા. તેથી તને ઑપરેશન કરીને આ દુનિયામાં લાવવામાં આવ્યો. હા, તું તન્વી હોસ્પિટલમાં જ્ન્મ્યો છો. હા, ડૉ. રુપેન મહેતા અને ડૉ. વિજ્યા મહેતાના હાથે તું આ દુનિયામાં અવતરણ પામ્યો છો. મને તો પાછળથી ખબર પડી, પરંતુ મને ખુબ જ આનંદ થયો કે ડૉક્ટર યુગલ પણ આધ્યાત્મિક્તાના જળથી સિંચાયેલા છે.તેઓ પણ એક જ માર્ગના પ્રવાસી હોય તેવી મને પ્રતીતિ થઇ. કારણ કે તારા દાદાએ તારા પપ્પાને એટ્લે કે મને એ જ સંસ્કાર આપ્યા છે. હું એ જ માર્ગ નો પ્રવાસી છું. તારા નાના પણ એ જ માર્ગના પ્રવાસી છે. અને તું જ્યારે તારી માતાના ગર્ભમાં હતો ત્યારે મેં પણ તને એ જ માર્ગના પ્રવાસની ઘણી વાતો કરી છે. તું જ્ન્મયો ત્યારે અમારા કાને ગાયત્રી મંત્રના શ્લોકનો ઘ્વનિ ગુંજી રહ્યો હતો. જે એક ખુબ જ આનંદની વાત હતી. કારણ કે તું એક વાઇબ્રેશન વાળી જ્ગ્યામાં જ્ન્મ્યો છો. તું મોટો થઇને આ દુનિયામાં વાઇબ્રેશનની અસર જોઇશ અને અનુભવીશ એવી મને આશા છે. તારા જ્ન્મના સૌ પ્રથમ સમાચાર મેં દિલિપ મહેતાને ફોન કરીને આપ્યા હતા. સર તો ઘરે ન હતા, પરંતુ નીલા આન્ટિ ખુશ થઇ ગયા હતા. સાંજે દ્રુપદે પણ ફોન પર વાત કરી હતી. અરે હા પુત્ર, દિલિપ સરને ફોન કર્યો તે પહેલા મેં મનોમન શ્રી અરવિંદ અને શ્રી માતાજીનો આભાર માન્યો હતો. બપોરે વરસાદ ચાલુ હતો. હા, તારા આગમનના અમીઝરણા વરસી રહ્યા હતા. બપોરે તારા માટે સારા આશિર્વાદ માંગવા અને મારી શ્ર્ધ્ધાને કારણે હું દોડતો અરવિંદ આશ્રમ જઇ આવ્યો હતો. પુત્ર, અરવિંદ આશ્રમ તારા માટે નવો નથી., કારણ કે તું જ્યારે તારી માતાના ગર્ભમાં હતો ત્યારે તારી માતા અને તારી સાથે ચાર થી પાંચ વખત ત્યાં જઇ શ્રી અરવિંદની રેલિક્ષ વાળી સમાધિ પર માથુ ટેક્વી આવ્યા છીએ. મારા માટે આટલું જ પુરતું છે. અને મને પહેલેથી જ પૂર્ણ વિશ્વાસ હતો કે હું તને સાચી જ્ગ્યાએ લઇ જઇ રહ્યો છું. તેથી મને તારા જ્ન્મ પહેલા જ પૂર્ણ વિશ્વાસ હતો કે તું સર્વ્ ગુણ સંપન્ન જ જ્ન્મીશ. મને તારા માટે શ્રી અરવિંદ અને શ્રી માતાજી પર આટલી શ્ર્ધ્ધા હતી. અને જે 27/08/2008 ના રોજ પૂર્ણ થઇ. હું મારા મન ના આનંદને રોકી શક્તો ન હતો. મોરબી મેં સૌ પ્રથમ મનહરભાઇને ફોન કર્યો. તેઓ ખૂબ જ ખુશ થઇ ગયા હતા. સાંજે ફરીથી અનસુયાભાભી સાથે વાત થઇ ત્યારે તેમણે કહ્યુ આ તો આપણે ત્યાં જનોઇ પહેરીને જન્મયો એવું કહેવાય. આ વાત મને પણ ગમી ખરી. પરંતુ અત્યારે તો મને તારા જન્મની ખુશી જ એટલી છે કે લાગતા વળગતાને બધાને મેં જણાવી દીધું. પુત્ર તું જન્મયો ત્યારે ક્ર્મશઃ તને દાદાએ(પપ્પાના મામાએ), મેં, તારા નાનાએ, અને તારા દાદાએ સારું ચોઘડિયું જોઇને તને આશિર્વાદ આપ્યા હતા. હું ખુબ જ ખુશ છું કે તારા જન્મ સમયે દાદા જેવી મહાન વ્યક્તિ હાજર હતી. અને વળી એમના સારા આશિર્વાદ તને મળ્યા. તારી જીભ પર સોનાની સળી વડે ઓમ લખીને મેં સંસ્કારોનું સિંચન કર્યુ છે. તો વળી તારા નાનાએ તારા કાનમાં ગાયત્રી મંત્ર કહીને તને સંસ્કૃતી આપી છે. તો તારા દાદા એ તારા કાનમાં ગુરુ મંત્ર કહીને તને સારા આશિર્વાદ આપ્યા છે. જ્યાં તારા પ્ર્ત્યે આટલો સંસ્કૃતિ આવિર્ભાવ કરવામાં આવ્યો હોય, જ્યાં આધ્યાત્મિક્તાના આટલા મંડાણ હોય ત્યાં તને એક ઇશ્વરીય કૃપા ગણવામાં કે ઇશ્ર્વરી શક્તિ માનવામાં કંઇ જ નવાઇ નથી લાગતી.

પુત્ર મને અને તારી માતાને આ પૃથ્વી પર તને લાવવા બદલ ક્યારેય અફ્સોસ નહી થાય, એવી તારી પાસે આશા રાખીએ. એ પહેલા તો હજી તારામાં મારે અને તારી માતાએ ઘણા ગુણો આરોપીત કરવાના છે. તારે જાતે જ આ દુનિયા સામે લડવાનું છે. આ દુનિયા સાથે કદમ મિલાવીને ચાલવાનું પણ છે. તું મોટો થઇ ને જાતે જ ઝઝુમજે હું તને નહી કહું કે તું કોણ છો. તારે કયાંય મારા નામનો પણ ઉલ્લેખ કરવાનો નથી. તારે જાતે જ આ જગતમાં તારી identity ઉભી કરવાની છે. આ જગત સાથે કે આ જગતના લોકો સાથે તારે જાતે જ બાથ ભીડવાની છે. જીવનમાં હંમેશા આગળ વધવાનું છે. જો નિષ્ફળતા મળે તો તેને પચાવવાની છે અને સફ્ળતા મળે તો તેને જીરવવાની છે. તું વિધ્વંશક નહી પરંતુ સર્જનહાર બનજે. આ સુંદર સૃષ્ટિમાં હજુ પણ કંઇક નવું સર્જન કરજે અને આગળ વધજે. વધારાનું હજુ ઘણું શીખવાનું બાકી છે. જે હું તને આંગળી પક્ળીને આ જગતનો પરિચય કરાવીશ ત્યારે કહેતો જઇશ. પરંતુ ફરીથી અત્યારે તો મને તારા જ્ન્મના આનંદના સમાચાર કોઇને કહેવાના રહી તો નથી જ્તાં ને તે વાતમાં જ વિચાર આવી જાય છે. પાકિસ્તાની શાયર ઉમેરા રહેમાન માં બની ત્યારે તેના શબ્દો કંઇક આવા હતા.......

"વો લમ્હા જ્બ મેરે બચ્ચેને માં કહા મુજ કો,
મેં એક શાખથી કિતના ઘના દરખ્ત બન ગઇ.”
હું કંઇ શાયર નથી પણ મારા શબ્દોમાં કહું તો........

"યું તો મેં ગુલ થા, જહાં થા મહેકતા થા બહેકતા થા.
તેરે આતે હી મેં કઇ ગુલો વાલા ગુલિસ્તાં બન ગયા.”


તો દિકરા હવે મોટો થા અને આપણે બન્ને જગત સાથે એના સૂરમાં સૂર મિલાવીને રમીએ..............


Ajit kalaria